به گزارش نیوزتل، شیمی دانان به یک شاهکار جدید در حوزه طراحی و سنتز شیمیایی دست یافته اند. آنها به ایجاد نخستین نمونه از یک مولکول مصنوعی با یک اتم اکسیژن نامتقارن بعنوان مرکز آن که پایدار و غیرفعال باقی می ماند، کمک کرده اند.
به گزارش نیوزتل به نقل از ایسنا و به نقل از ساینس دیلی، این نوع مولکول در طبیعت حساس و ناپایدار است. چیزی که این شاهکار را منحصر به فرد می کند اینست که این مولکول جدید دست سان یا کایرال(Chiral) است. در شیمی، زمانی یک مولکول یا یک یون دست سان، نامیده می شود که فارغ از میزان چرخش و نوع جابه جایی های انجام شده، نتواند بر تصویر آینه ای خود منطبق شود.
مولکول های کایرال، که میتوان آنها را ترکیباتی با نسخه های «چپ» و «راست» در نظر گرفت، مدت هاست شیمی دانان را مجذوب خود کرده اند، چونکه در عین این که شبیه یکدیگر هستند، می توانند خواص بسیار متفاوتی داشته باشند. بعنوان مثال، لیمونن یک مولکول کایرال با دو شکل آینه ای متفاوت می باشد. یکی بوی پرتقال دارد و دیگری بوی لیمو می دهد. در محیط های بالینی، اشکال آینه ای مولکول های دارو می تواند اثرات متفاوت و حتی مضری داشته باشد.
رابرت پاتون(Robert Paton)، استاد دپارتمان شیمی، و میهای پوپسکو(Mihai Popescu)، محقق فوق دکترا در لابراتوار پاتون، روی این پروژه با همکاران دانشگاه آکسفورد کار کردند و مقاله آنها اخیرا در مجله ی «نیچر» انتشار یافته است.
پاتون و پوپسکو مطالعات نظری و محاسباتی را رهبری کردند که قوانین طراحی جدیدی را برای گرفتن یک اتم اکسیژن پایدار و کایرال ایجاد کردند. این تحقیقات به همکارانشان در آکسفورد اجازه داد تا سنتز و تحلیل و بررسی این مولکول ها را دنبال کنند.
تابحال مولکول های کایرالی که در مرکز آنها کربن قرار دارد به صورت گسترده ای مورد بررسی قرار گرفته اند، اما در این مطالعه، محققان به جای کربن از اکسیژن استفاده کردند.
هیچ کس پیش از این به این مورد دست نیافته بود، چونکه اتم های اکسیژن در مولکول های کایرال طبیعی، که اکسونیوم(oxonium) نامیده می شوند، تمایل دارند بین اشکال آینه ای خود حرکت کنند. این سبب می شود آنها نسبت به محیط اطراف خود بسیار واکنش پذیر باشند. این واکنش پذیری، سنتز و جداسازی مولکول های اکسونیوم کایرال را در لابراتوار بسیار دشوار می کند.
این تحقیقات ابزار جدیدی بسیار شبیه به نوع جدیدی از مصالح ساختمانی با خواص بالقوه ی منحصر به فرد به محققان طراحی مولکولی هدیه داد. اکسونیوم کایرال جدید می تواند آغازگر فصل جدیدی در شیمی با طراحی مولکول از کشف دارو گرفته تا مهندسی مواد باشد.
پاتون می گوید: با عنایت به اهمیت اساسی دست سانی در پزشکی و مواد، کشف خواص ترکیبات حاوی اتم اکسیژن کایرال در مطالعات آینده هیجان انگیز خواهد بود.

منبع: نیوزتل