خراسان رضوی چهارمین فرد ثروتمند جهان، برنامه ای برای نجات کره زمین از تغییرات فاجعه بار آب وهوایی دارد که بسیار ارزان تر از تصورات است. بیل گیتس می خواهد شما دو عدد را در نظر داشته باشید، ۵۱ میلیارد و صفر؛ اولی میزان گازهای گلخانه ای برحسب تن است که بطور معمول هرساله در نتیجه کارهای انسانی به اتمسفر افزوده می شود و دومی میزانی است که برای جلوگیری از بحران آب وهوا باید تا سال ۲۰۵۰ به آن دست یابیم.
گیتس طرحی برای چگونگی رسیدن از ۵۱ میلیارد به صفر دارد و می گوید این برنامه با برچسب قیمت تریلیون دلار ارائه نشده و چاره پیشنهادی وی تا حد زیادی با نوآوری همراه شده است. وی این طرح را در کتاب جدید خود، چگونگی پیشگیری از یک فاجعه آب و هوایی: راهکارهای ما و موفقیت های لازم (How To Avoid A Climate Disaster: The Solutions We Have And The Breakthroughs We Need ) بیان می کند که در ۱۶ فوریه منتشر می شود. وی جزئیاتی را که در این کتاب ذکر نشده است، ازجمله میزان سرمایه گذاری وی در شرکت هایی با انتشار کربن صفر ازجمله نوع جدیدی از نیروگاه هسته ای و مواردی که احیانا در آینده سرمایه گذاری خواهد نمود را در مصاحبه ای با فوربس بیان کرد.
گیتس می گوید: «هدف شماره یک کتاب من این است که مشخص نماید، کدام بخش های اقتصادی ۵۱ میلیارد تن گازهای گلخانه ای تولید و به جو اضافه می کنند. چارچوب عددی واقعی، اساسی ترین مسئله برای هر رفع هر مشکلی است و در این مورد واقعا از دست رفته است.» هدف ما باید انتشار صفر تا سال ۲۰۵۰ باشد. گیتس خوش بین است و بیان می کند هرچند این مورد سخت به نظر می آید اما قادر هستیم به آن برسیم.
شایان ذکر است، پیش از این گیتس در یک سخنرانی در سال ۲۰۱۵ در مورد خطرات یک بیماری همه گیر جهانی و آنچه برای آماده شدن برای آن باید انجام می دادیم، هشدار داده بود.
این نخستین نسخه عمومی وی برای آب وهوا نیست. در سال ۲۰۱۰ وی در یک سخنرانی خواهان حذف گازهای گلخانه ای برای حذف کربن تا سال ۲۰۵۰ شد. وی به مشاوره با کارشناسان در این حوزه ادامه داد و به جدید ترین علوم و سیاست های اقلیمی پرداخت. در سال ۲۰۱۵ در اجلاس آب وهوای پاریس شرکت کرد و با رئیس جمهور وقت فرانسه، فرانسوا اولاند تماس گرفت و وی را تشویق کرد تا با موافقت دیگر کشورها بودجه تحقیق و توسعه خودرا برای نوآوری در فناوری پاک جمع آوری کند؛ ۲۰کشور این توافقنامه را امضاء کردند.
گیتس می گوید: «اگرچه ندیدیم که همه این کشورها بودجه تحقیق و توسعه خودرا دو برابر کنند اما با افزایش استقبال از این طرح روبرو شدیم و می توانیم این نوآوری را تحقق بخشیم.»
برای کمک به ایجاد چارچوبی درمورد پیشرفت و هزینه نوآوری های جدید بدون کربن، گیتس و گروه وی اصطلاحی به نام «Green Premium» ارائه و آنرا در سپتامبر سال قبل در وبلاگ خود، «Gates Notes» معرفی نمود. همان گونه که وی توضیح داد، Green Premium یا تولید محصولات سبز، تفاوت هزینه بین تولید محصول یا فرآیندی است که کربن منتشر نمی نماید. تولید سبز در بخش خودرو های سواری کاهش یافته است درحالی که افراد بیشتری خواهان خرید خودرو های الکتریکی هستند (البته گیتس اشاره می کند که فقط دو درصد از فروش جهانی در بخش خودروسازی، خودرو های الکتریکی هستند). بااین حال، در بخش صنعتی تولید محصولات سبز بسیار بالاتر است. گیتس می گوید: «سخت ترین مرحله برای رفع این مشکل در بخش هایی مانند فولاد و بتن و حتی موارد حمل و نقل مانند سوخت هواپیماست.» وی به ایجاد فرایندهایی برای تولید محصولاتی که گازهای گلخانه ای منتشر نمی کنند اشاره و پیشنهاد کرد که این تحقیقات در مراحل اولیه است و در آنجاست که تحقیق و توسعه دولت می تواند نقش داشته باشد.

هزینه تمام شده چیست؟
در ماه دسامبر، گیتس در وبلاگ خود پیشنهاد کرد که ایالات متحده یک موسسه ملی نوآوری انرژی ایجاد تا به این کشور کمک نماید تا در ابتکار برنامه های تغییرات آب وهوایی پیشگام باشد. ایده وی این است که این مورد بعد از موسسه های ملی بهداشت، ستون فقرات تحقیقات پزشکی ایالات متحده که بودجه سالانه آن حدود ۳۷ میلیارد دلار است، مدل سازی شود. گیتس می گوید: هزینه های تحقیق و توسعه دولت ایالات متحده در زمینه نوآوری انرژی سالانه حدود ۷ میلیارد دلار است و برای تطبیق آن با هزینه های دولت در موسسه ملی سلامت (NIH ) باید این میزان پنج برابر شود.
پیشنهاد دیگر گیتس، انتقال اعتبارات مالیاتی جهت استفاده از انرژی خورشیدی و باد در حال پیشرفت مانند استفاده از انرژی باد در سواحل، ذخیره انرژی و انواع جدید فولاد است. وی توضیح می دهد: «اگر این کار را انجام دهید، امکان دارد سود بیشتری نسبت به هزینه پرداختی برای مزایای مالیاتی به میزان دو یا سه برابر داشته باشد، پس من فکر می کنم که این فقط یک کمک تاریخی از دولت بایدن است.»
گیتس تصریح کرد: هر نوآوری در فناوری در ایالات متحده یا جاهای دیگر باید به اندازه کافی مقرون به صرفه باشد که کشورهایی مانند هند بتوانند آنرا به کار گیرند. هم اکنون، ایالات متحده ۱۴ درصد از انتشارات جهان را تشکیل می دهد. اگر فقط ایالات متحده میزان انتشار کربن را به صفر برساند، ما نمی توانیم مشکل را در سطح جهانی حل نماییم.
گیتس چه جایی سرمایه گزاری نموده است؟
وی در این کتاب می گوید: بیش از یک میلیارد دلار به شرکت هایی که تولید گازهای گلخانه ای صفر دارند، کمک کرده است. او خودرا شاید بزرگ ترین سرمایه گذار فناوری های جذب مستقیم هوا و روش های جذب کربن از هوا توصیف می کند. دو شرکت شناخته شده (Impossible Foods و Beyond Meat ) که وی در آنها سرمایه گذار بوده است، در حال تولید گوشت های گیاهی هستند. برخی سرمایه گذاری های وی مانند هزینه ای که برای مدل آب وهوای منبع آزاد صرف کرده و هدف آن نشان دادن نحوه کارکرد برق در دوره های طولانی هوای سخت هنگام خاموش شدن باد و خورشید است را بشردوستانه می دانند.
بزرگ ترین سرمایه گذاری گیتس در ارتباط با شرکت تراپاور (TerraPower)، شرکت طراحی راکتور هسته ای است که از اورانیوم ضعیف شده بعنوان سوخت خود استفاده می نماید. بیش از یک دهه پیش، گیتس این شرکت را با چند شرکت دیگر تاسیس کرد. در سال ۲۰۱۷، تراپاور با یک شرکت چینی کاری مشترک شروع کرد و قصد داشت نخستین راکتور خودرا در چین تولید نماید. این معامله توسط دولت ایالات متحده فسخ شد و در اواخر سال ۲۰۱۹ همکاری ایالات متحده در مورد انرژی هسته ای غیرنظامی با چین ممنوع گردید. حالا برنامه ساخت این نیروگاه در ایالات متحده صورت می گیرد. در ماه اکتبر، وزارت انرژی ایالات متحده ۸۰ میلیون دلار به تراپاور برای ساخت نیروگاه اعطاء کرد. توافق این است که نیمی از بودجه از بخش خصوصی تامین گردد و گیتس می گوید: بیشتر هزینه را وی پرداخت می کند.
وی امیدوار است که این کارخانه طی پنج تا هفت سال ساخته شود و اگر همه چیز خوب پیش برود، بدان معناست که شاید طی ۱۰ سال، سازندگان کارخانه های تجاری این طرح را استفاده کنند و این همان چیزی است که برای تاثیرگذاری بر تغییرات آب وهوایی نیاز است.
گیتس همین طور در شرکت هایی با کربن صفر بوسیله گروه Breakthrough Energy Ventures که در دسامبر ۲۰۱۶ ایجاد کرد، سرمایه گزاری نموده است. وی اظهار داشت: «جمع آوری پول بسیار آسان تر از حد انتظار من بود؛ حدود ۲۲ تماس برقرار و حدود ۲۰ پاسخ مثبت برای نخستین میلیارد دلار دریافت کردم. سرمایه گذاران شامل میلیاردرهایی مانند جف بزوس، وینود خوسلا، جان آرنولد و جان دوئر هستند وگیتس بزرگ ترین سرمایه گذار است. تا حالا Breakthrough Energy Ventures در ۴۰ شرکت سرمایه گزاری نموده است. یکی از آنها شرکت QuantumScape که در حال تولید باتری های فلزی لیتیوم برای وسایل نقلیه الکتریکی است و هنوز هیچ درآمدی ندارد و در نوامبر گذشته بوسیله SPAC به عموم ارائه شد. بااینکه خیلی از شرکت ها هنوز در مراحل اولیه هستند اما گیتس برخی را «بسیار خطرپذیر» توصیف می کند، همچون QuidNet که با پمپاژ آب از چاه های زیرزمینی تحت فشاربرای تولید برق کار می کند. در صورت نیاز به انرژی، آب آزاد شده بوسیله توربین عبور کرده و موجب ایجاد برق می شود.
Breakthrough Energy Ventures در ژانویه یک میلیارد دلار دیگر با بیشترین سرمایه گذاران اولیه و برخی تازه واردان جمع آوری کرد. وی می گوید: بزرگ ترین سرمایه گذار در آخرین صندوق بوجود آمده نیز هست. صندوق جدید به دنبال سرمایه گذاری در بیشتر فرآیندهای صنعتی مانند تولید سیمان و فولاد کم کربن و همین طور فناوری های جذب کربن از هواست.
گیتس می گوید: «طی پنج سال آینده، حداقل دو میلیارد دلار برای فناوری های کربن صفر هزینه می کنم.»
یکی دیگر از سرمایه گذاری های گیتس که بتازگی در صدر اخبار قرار گرفته است و به نظر می آید در مقابل تمرکز کربن صفر وی واقع شده، خرید بزرگ ترین اپراتور پایگاه های خصوصی جت در جهان است. در اوایل ماه فوریه، بخش سرمایه گذاری گیتس Cascade، در معامله ۴.۷ میلیارد دلاری برای خرید Signature Aviation، بزرگ ترین اپراتور پایگاه های خصوصی جت در جهان، با Blackstone Group و شرکت سرمایه گذاری خصوصی Global Infrastructure Partners همکاری کرد. سفرهای جت خصوصی طی همه گیر شدن از رونق خوبی برخوردار شده است، اما چنین مسافرتی گازهای گلخانه ای زیادی تولید می کند.
کلیات کتاب بیل گیتس
با عنایت به این که این کتاب به مطالب سنگینی می پردازد، خواندن آن کاملا آسان و برمبنای مشاهدات شخصی گیتس ارائه شده است. گیتس می خواهد مردم گفتگو کنند و می گوید: امید من این است که ما بتوانیم گفتگو را با به اشتراک گذاشتن حقایق با افراد زندگی خود، اعضای خانواده، دوستان و رهبران تغییر دهیم و نه فقط حقایقی که به ما می گویند چرا باید عمل نماییم، بلکه مواردی که عملکردهایی را به ما نشان داده است و بیشترین سود را خواهد داشت.
بیل گیتس یک دهه وقت خودرا صرف بررسی علل و تاثیرات تغییر اقلیم کرده است و با کمک متخصصان در زمینه های فیزیک، شیمی، زیست شناسی، مهندسی، علوم سیاسی و مالی آنچه باید صورت گیرد تا جلوی فاجعه زیست محیطی خاص گرفته شود را ارائه کرده است. در این کتاب نه فقط توضیح می دهد که چرا ما باید در جهت انتشار صفر خالص گازهای گلخانه ای تلاش نماییم، بلکه جزئیات آنچه که باید برای رسیدن به این هدف مهم انجام دهیم را بیان می کند.
گیتس با استفاده از درک خود از نوآوری و آنچه برای ورود ایده های جدید به بازار لازم است، بخش هایی را توصیف می کند که هم اکنون فناوری به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای آن کمک کرده است و بیان می کند در کجا و چگونه می توان از فناوری فعلی بطور موثرتر بهره برد و بخش هایی نیازمند به پیشرفت در فناوری و کاربرانی که بر این نوآوری های اساسی کار کنند را معرفی می کند. سرانجام طرحی عینی و عملی برای دستیابی به هدف انتشار صفر ارائه می دهد نه فقط در مورد سیاست هایی که دولت ها باید اتخاذ کنند، بلکه کاری که افراد می توانند انجام دهند را نیز پیشنهاد می دهد.
بیل گیتس توضیح می دهد که دستیابی به انتشار صفر کار ساده یا آسانی نخواهد بود، اما طرح ارائه شده وی هدفی دست یافتنی است.

نظرات در مورد کتاب بیل گیتس
کلینتون لیف، مجله فورچون (Fortune) اظهار نمود: قابل فهم ترین توضیح برای آنچه موجب گرم شدن سیاره ما می شود محاسبه تاثیر مشارکت های بی شمار در این مسئله به ظاهر غیرقابل اندازه گیری است و درنهایت چگونه می توان به دنبال یافتن رویکردهای موثرتر برای هر یک از آنها بود. این نزدیک ترین چیزی است که من برای راهنمایی برای رسیدگی به بحران آب و هوا دیده ام.
کریستینا بینکلی، مجله وال استریت ژورنال (Wall Street ) اظهار داشت: چگونه می توان از یک فاجعه آب وهوایی جلوگیری کرد، ایده هایی را با رویکرد روشمند یک کتاب درسی دانشگاه ارائه می دهد، قابل توجه است، با عنایت به وضعیت جهان، این یک کتاب خوش بینانه، قابل انجام و پر از راه حل است.
مجله اقتصاد (Economist) نوشت: این کتاب خاصیت های واقعیت گرایانه را به همراه خوشبینی بازسازی می کند و الفبای چگونگی سازماندهی مجدد اقتصاد جهانی است به صورتی که با نوآوری بر بزرگ ترین مشکل جدی جهان تمرکز دارد. این کتای یک یادآوری کننده قدرتمند است که اگر بشر بخواهد در مورد مشکلات جدی باشد و با آنها روبرو شود، باید کارهای بیشتری برای مهار یک منبع طبیعی موجود در مقیاس بیکران برمبنای نبوغ انسان انجام دهد.
ریچارد شیفمن، روزنامه The Christian Science Monitor اظهار داشت: اشتیاق و کنجکاوی نویسنده در مورد روش کار مسری است. او نه فقط بوسیله دانش اساسی گرم شدن کره زمین، بلکه تمام راه های اثرگذار زندگی مدرن که به این مشکل می افزاید را بررسی می کند… به نظر می آید گیتس از شدت و پیچیدگی چالش، انرژی گرفته است. این یکی از بهترین چیزهای این کتاب است؛ خوشبینی و اعتقاد به توانایی که علم در همکاری با صنعت انجام می دهد.
جرج ویلیامز از مجله wired می گوید: بیل گیتس برنامه ای برای نجات جهان دارد… بااینکه تصدیق می کند که چالش دلهره آورای است و این که چگونه موارد را درست نماییم، مواردی را توسعه دهیم، حرکت نماییم، خنک شویم و گرم بمانیم اما همه این موارد به تغییر اساسی احتیاج دارند، گیتس استدلال می کند که تحول در عمده فروشی با حفظ سبک زندگی در کشورهای با درآمد بالا و ادامه دادن به آن با از بین بردن میلیاردها فقر امکان پذیر است.

چگونه از فاجعه آب وهوایی جلوگیری کنیم: چاره هایی که ما داریم و دستیابی به موفقیت های بیل گیتس، توضیح قانع کننده ای در مورد چگونگی توقف گرم شدن کره زمین در جهان با کاهش انتشار گازهای گلخانه ای ارائه می دهد.
گیتس و همسرش، ملیندا به علت کارهای عظیم بنیادشان در زمینه بهبود سلامت و مقابله با بیماری ها در سرتاسر جهان، خصوصاً در کشورهای فقیر مشهور هستند. این نگرانی برای لطمه پذیرترین افراد کره زمین است که سبب شده گیتس گاهی اوقات در مورد سیاست های آب وهوا و انرژی، مبهم صحبت کند و فکر می کند می تواند مبارزه با فقر و بیماری را تضعیف کند. بااین حال، این کتاب درک وی را از تاثیر تغییرات آب وهوایی تهدیدی بزرگ تر به منظور زندگی و معیشت در کشورهای در حال توسعه نشان داده است. این تلاش ها برای ارتقاء سطح زندگی است، برای اینکه بیشترین خطر خشکسالی، سیل و موج گرما بر افراد فقیر هر کشور بیش از دیگران تاثیر دارد.
گیتس به درستی بر اهمیت بهبود تاب آوری کشورهای ثروتمند و فقیر در مقابل تغییرات آب وهوایی فعلی و آینده تاکید می کند که حالا نمی توان از آن جلوگیری کرد. اما کتاب وی هیچ شکی باقی نمی گذارد که سازگاری با تاثیر به خودی خود یک چاره نیست و باید انتشار جهانی گازهای گلخانه ای را از بین ببریم.
راهبرد او برای دستیابی به میزان انتشار صفر به روش بسیار ساده و با استفاده از اعداد برای راهنمایی خواننده برای به چالش کشیدن، ارائه شده است. وی تصریح کرد که انتشار سالانه گازهای گلخانه ای پیش از بیماری همه گیرکووید-۱۹ بیش از ۵۰ میلیارد تن در سرتاسر جهان بود و در حال افزایش می باشد. رسیدن به صفر طی چند دهه آینده هیچ کار بزرگی نخواهد بود.
این کتاب منابع این انتشار را به چند دسته گسترده تقسیم می کند؛ ساختن ابزارها، اتصال به برق و جابجایی آنها و گیتس می داند چگونه مسائل را از نظر شرایطی که همه درگیر آن شوند، بدون اینکه مطالب را جا بیندازد ارائه کند.
د ر بالاترین سطح، راهبرد او ساده است؛ تولید برق را با سوخت های فسیلی با انرژی های تجدید پذیر و هسته ای جایگزین کرده تا انتشار کربن را صفر کند و سپس تا آنجا که امکان دارد فعالیتهای ما الکتریکی شوند. این از نظر نظریه صحیح است اما چالش های مهمی مانند چگونگی مدیریت وقفه تامین از منابعی مانند صفحات خورشیدی و توربین های بادی بوجود می آورد.
ابزار اصلی مورد استفاده گیتس برای محاسبه هزینه گزینه های تمیز نسبت به سوخت های فسیلی و در مواردی که هم اکنون گران ترند، تعیین کمیت تفاوت «تولید سبز» است. وی سپس توضیح می دهد که چگونه می توان بوسیله نوآوری و سیاست های دولت این هزینه را کم کرد. اعتبار استراتژی با ارجاع به فناوری هایی که گیتس در آن سرمایه گذاری می نماید مانند روش های جدید برای گرفتن دی اکسیدکربن از جو و سپس ذخیره آن تقویت می شود. او همینطور اذعان می کند که به علت ثروت و استفاده از هواپیماهای شخصی، بعنوان مثال، در اخلاص وی مورد تردید قرار خواهد گرفت. اما من فکر می کنم خوانندگان از کتاب او خواهند فهمید که او یک نیروی جدی و اصیل برای تغییر اوضاع است.
تنها نگرانی عمده این است که به نظر می آید وی در تاکید صحیح بر اهمیت صفر رساندن کشورهای ثروتمند تا سال ۲۰۵۰ به انتشار گازهای گلخانه ای در ۱۰ سال آینده از اهمیت کمتری برخوردار می باشد. در حقیقت، میزان گرم شدن ما به انتشارهای تجمعی بستگی دارد، ازاین رو کشورهایی مانند ایالات متحده و انگلیس باید از الان و تا ۳۰ سال آینده به شدت این میزان را کاهش دهند.
مان، مشهورترین دانشمند آب و هوایی آمریکا اشاره می کند: حالا خیلی از گزینه های کربن صفر برای سوخت های فسیلی با هزینه های رقابتی ارائه می شوند. وی حتی پیشنهاد می دهد که دور از نیاز به معجزه، تنها با فناوری های تجدید پذیر فعلی می توانیم به ۱۰۰ درصد برق پاک برسیم.
مان و گیتس خوش بین هستند که دنیا می تواند تغییرات آب وهوایی را متوقف نماید اما در مورد مقیاس چالشی که با آن روبرو می باشیم و موانع زیادی که سر راه ما قرار دارد هیچ توهمی ندارند. آنان همین طور نشان می دهند، افرادی که فکر می کنند نمی توانیم موفق شویم یا نباید موفق شویم اشتباه می کنند.
منابع

newscientist.com

penguinrandomhouse.com

forbes.com

theguardian.com