به گزارش نیوزتل جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۱ به ˮسوکورو مانابهˮ از آمریکا، ˮکلاس هاسلمنˮ از آلمان و ˮجورجیو پاریسیˮ از ایتالیا اهدا شد.
به گزارش نیوزتل به نقل از ایسنا، جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۱ به “سوکورو مانابه” از آمریکا و “کلاس هاسلمن” از آلمان به پاس تلاش هایشان در زمینه مدل سازی فیزیکی آب وهوای زمین و پیشبینی قابل اطمینان گرمایش جهانی تعلق گرفت و نیم دیگر جایزه یک میلیون و ۱۴۵ هزار دلاری به “جورجیا پاریسی” برای کشف اثر متقابل نابهنجاری و نوسانات در سیستم های فیزیکی در مقیاس اتمی تا سیاره ای اهدا شد.
جایزه نوبل معتبرترین جایزه ای است که در حوزه های علمی به یک دانشمند تعلق می گیرد. جایزه نوبل در سال ۱۸۹۵، به وصیت” آلفرد نوبل”، کارخانه دار و شیمی دان سوئدی، که بیشتر او را به علت ابداع “دینامیت” می شناسند، پایه گذاری شد. وی در آخرین وصیت نامه خود سرمایه حیرت انگیزش را برای تأمین هزینه های “جایزه نوبل” اختصاص داد.
نوبل فیزیک سال ۲۰۲۱ به صورت مشترک به سه نفر برای مطالعه پدیده های بی نظم و تصادفی اهدا شد.
سوکورو مانابه(Syukuro Manabe) و کلاس هاسلمن(Klaus Hasselmann) به مطالعه جو زمین و تأثیر بشریت بر آن پرداختند. و جورجیو پاریسی(Giorgio Parisi) برای نقش انقلابی خود در ارتباط با نظریه مواد نامنظم و فرآیندهای تصادفی موفق به دریافت این جایزه شد.

سامانه های پیچیده به بی نظمی و تصادفی بودن شناخته می شوند و درک آنها دشوار است. نوبل سال جاری به یافتن روش های جدید برای توصیف و پیشبینی رفتار این سامانه ها در طولانی مدت اختصاص داده شد.
سامانه پیچیده به سامانه ای پرتعداد از اجزاء کوچک تر گفته می شود که با یکدیگر و پدیده های خارج از سامانه برهم کنش هایی دارند و به این دلیل پیچیده گفته می شوند.
سوکورو مانابه، متولد ژاپن است او حالا اقلیم شناس دانشگاه پرینستون نیوجرسی در آمریکا است.
کلاس هاسلمن متولد آلمان است و هم اکنون در موسسه مکس پلانک هامبورگ در زمینه هواشناسی مشغول به کار است. او هم جایزه نوبل فیزیک را برای فعالیتهای مشابه دریافت کرد.
نیم دیگر این جایزه به جورجیو پاریسی تعلق گرفت. پاریسی متولد ایتالیا بوده و الان در دانشگاه ساپینزای(Sapienza) رم مشغول فعالیت است.
یکی از سامانه های پیچیده که اهمیت بسیار زیادی برای بشریت دارد، جو زمین است. سوکورو مانابه دریافت که چگونه افزایش سطح دی اکسیدکربن در جو سبب افزایش دمای سطح زمین می شود. در دهه ی ۱۹۶۰ او ساخت مدلهای فیزیکی از جو زمین را رهبری کرد و تبدیل به نخستین کسی شد که ارتباط میان تراز تابشی و جابه جایی عمودی توده های هوا را مورد بررسی قرار داد. تلاشهای او اساس مدلهای جوی امروزی است.
پس از گذشت ۱۰ سال، کلاس هاسلمن، دست به ساخت مدلی زد که آب و هوا و جو را به یکدیگر متصل می کند و به این سؤال پاسخ داد که چگونه مدل سازی های جوی قابل اطمینان هستند در حالیکه آب وهوا متغیر است. وی همینطور روش هایی برای تشخیص نشانه ها و سیگنال های خاصی که پدیده های طبیعی و انسان ها بر جو به جا می گذارند ایجاد کرد.
از روش های وی برای اثبات گرم شدن هوا در اثر فعالیتهای انسانی و انتشار دی اکسیدکربن استفاده شد.
در حدود سال ۱۹۸۰، جورجیو پاریسی، موفق به کشف الگوهای نهان در مواد پیچیده بی نظم شد. یافته های وی از مهم ترین فعالیت ها در زمینه سامانه پیچیده بوده است. این نظریه درک و توصیف خیلی از پدیده ها و مواد تصادفی را نه تنها در فیزیک بلکه در سایر حوزه ها مانند ریاضیات، زیست شناسی، علوم اعصاب و یادگیری ماشینی امکان پذیر می کند.
تورس هانس هانسون(Thors Hans Hansson)، رئیس کمیته نوبل می گوید: برندگان سال جاری همگی به ما کمک کردند تا بینش عمیق تری درمورد خصوصیت ها و تکامل سامانه های فیزیکی پیچیده داشته باشیم.
از سال ۱۹۰۱ تاکنون، ۱۱۵ جایزه نوبل فیزیک اهدا شده است و شش بار در سالهای ۱۹۱۶، ۱۹۳۱، ۱۹۳۴، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ اعطا نشد اما دلیل این که جوایز نوبل در آن شش سال اعطا نشد این است که بنا بر آنچه در اساسنامه بنیاد نوبل آمده است: اگر هیچ کدام از آثار مورد بررسی، دارای اهمیت ویژه ای نباشد، پول جایزه تا سال بعد حفظ می شود. در کل در طول جنگ جهانی اول و دوم، جایزه های نوبل کمتری اهدا شد. نخستین دریافت کنندگان این جایزه “ماری و پیر کوری”، “پل دیراک” و” آلبرت اینشتین” بودند، اما پس از آن افراد زیادی همچون “دیمیتری مندلیف” خالق جدول تناوبی عناصر و “لیز مایتنر”، کاشف تقسیم هسته ای باید نوبل را دریافت می کردند که چنین نشد.
از سال ۱۹۰۱ تا سال ۲۰۲۰، نوبل فیزیک به ۲۱۹ فرد اعطا شده است. از آنجائیکه “جان باردین” دو بار جایزه دریافت کرده است، در اصل ۲۱۸ نفر از سال ۱۹۰۱ جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرده اند.
تا به امروز جوان ترین برنده نوبل فیزیک “لارنس براگ”(Lawrence Bragg) است که در سال ۱۹۱۵ و در صورتی که ۲۵ ساله بود به همراه پدرش جایزه نوبل را دریافت نمودند.
مسن ترین برنده نوبل فیزیک تا به امروز “آرتور اشکین”(Arthur Ashkin) است که هنگام دریافت جایزه نوبل در سال ۲۰۱۸، ۹۶ ساله بود. از میان ۲۱۸ نفری که جایزه نوبل فیزیک دریافت کرده اند، چهار نفر خانم هستند.
جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۲۰ هم به راجر پنروز(Roger Penrose)، راینهارد گنزل(Reinhard Genzel)، آندرا گز(Andrea M. Ghez) به پاس پژوهش های آنها در زمینه درک سیاه چاله و کشف یک شی کلان جرم در کهکشان راه شیری، اهدا شد.
راجر پنروز از دانشگاه آکسفورد، انگلستان برای کشف این که تشکیل سیاهچاله پیشبینی قوی از نظریه نسبیت عام است، مستحق دریافت این جایزه شناخته شد. راینهارد گنزل از موسسه ماکس پلانک برای فیزیک فرازمینی در آلمان و دانشگاه کالیفرنیا، برکلی و آندره گز از دانشگاه کالیفرنیا هم به خاطر کشف یک ابرجرم فوق العاده عظیم در مرکز کهکشان راه شیری این جایزه را دریافت نمودند.