کارشناسان حاضر در پنل دومین نشست کاشتن برای آینده نظرات موافق و مخالف خویش را درباره مقاله، مشارکت در پیشبرد علم یا ابزار ارتقا مطرح نمودند.
به گزارش نیوزتل به نقل از معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، دومین نشست از مجموعه رویدادهای کاشتن برای آینده با میزبانی دکتر شقایق حق جوی رییس مرکز توسعه، هماهنگی و ارزیابی تحقیقات معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و با حضور دکتر حمیدرضا نمازی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر عبدالرضا نوروزی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد، دکتر اکبر فتوحی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران اجرا شد. حق جوی رییس مرکز توسعه، هماهنگی و ارزیابی تحقیقات وزارت بهداشت که مسئولیت مدیریت پنل را بر عهده داشت با ارائه مقدمه ای به طرح سوال پرداخت و اظهار داشت: در نقشه جامع علمی کشور قرار شد در افق ۱۴۰۴ به ۲۰ هزار مقاله برسیم ولی نه فقط زودتر به این هدف گذاری رسیدیم بلکه حالا ۲۶ هزار مقاله داریم سوالی که پیش می آید چرا با وجود افزایش مقالات، نتوانستیم ثروت آفرینی را افزایش بدهیم؟ نوروزی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهد در این خصوص اظهار داشت: در زمان تدوین نقشه جامع علمی کشور تاکید بسیاری بر حفظ توازن بود تا به هر دانشگاه برمبنای حوزه علمی خودش ماموریت هایی مبتنی بر اولویت های تعیین شده سپرده شود. با آنکه در مقالات و استنادات رشد خوبی داشتیم ولی در نقشه جامع بحث مقالات باکیفیت و هدفمند بود نه هر مقاله ای متاسفانه در اجرا مسیر تغییر نمود. نمازی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز به سیر تاریخی مقاله اشاره نمود و اظهار داشت: معتقدم در گام اول باید دید حالا کجا هستیم؟ جایگاه فعلی می گوید خیلی احتیاجی به پژوهش وجود ندارد، برای اینکه قسمتی از تحقیقات ما واقعی نیست؛ با پژوهش های بیهوده و شبه پژوهش مواجه هستیم. فتوحی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران با اعلان اینکه آنچه سبب چالش است چاپ مقاله نیست، اضافه کرد: ما به دو دلیل مقاله می نویسیم یکی این که برونداد علمی باید خروجی داشته باشد دوم شاخص ارزیابی پژوهشگران است که با شمارش مقالات و استنادات انجام می شود البته این هم به خودی خود ایرادی ندارد ولی نباید برای سنجش فقط به یک شاخص اتکا نماییم. بگفته فتوحی اگر کار پژوهشی انجام شد باید آن در معرض نقد و اظهارنظر دیگران قرار گیرد و این اجتناب ناپذیر است. محققی که مقاله ندارد اصلا محقق نیست. حق جوی در ادامه با تاکید بر این که در زمینه علم و دانش بدون این که نظرات و ایده ها را در معرض نقد و نظر جامعه علمی قرار نگیرد نمی تواند بعنوان یک فکت در نظر گرفته شود. حال باید دید شیوه های دیگر علم سنجی چیست؟ نوروزی از آﯾﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪ ارﺗﻘﺎی ﻣﺮﺗﺒﻪ اﻋﻀﺎی هیات ﻋﻠﻤﯽ آﻣﻮزﺷﯽ، ﭘﮋوﻫﺸﯽ و ﻓﻨﺎوری بعنوان یک قانون یکسان برای سنجش موضوعات ناهمگون یاد کرد و اظهار داشت: این بخشنامه برای همه رشته ها بصورت یکسان لحاظ می شود. راحت ترین گزینه هم شمارش تعداد مقاله است. مشکل وقتی است که از این شاخص ها برای ارزیابی همه رشته ها استفاده می شود درحالیکه برخی رشته ها تولید علم قالب آن اصلا مقاله نیست. برای مثال در زمینه نقاشی برگزاری نمایشگاه بین المللی ملاک سنجش افراد است مقاله اصلا جایگاهی ندارد. نمازی به تاثیر تفکر جمعی علم اشاره نمود و اظهار داشت: باید در جامعه علمی دنبال فضای علمی بود. هم اکنون گرفتار جهل پژوهشی هستیم پژوهشگران از هم اطلاعی ندارند. یکی از اساسی ترین راه های سرآمدی و مرجعیت علمی کوشش برای عمومی سازی علم است. یعنی برای پژوهشگران نهادینه شود دانش را در وهله اول جهت استفاده کشور و هموطنان خود تولید می کنند. فتوحی اضافه کرد: در زمینه علوم پزشکی همچنان مقاله موثر است ولی متوجه هستیم که در علوم دیگر کتاب و نمایشگاه و غیره هم وجود دارد. مقاله بعنوان ارزشیابی ارتقا اعضای هیات علمی و مراکز تحقیقاتی یک معیار واقع گرایانه، کمی و به روز است باعث شده دنیا به این سمت برود. ولی می پذیریم مشکلاتی دارد. حال راه حل چیست؟! باید تنوع شاخص ها ایجاد کرد. حق جوی با اعلان اینکه چرا همه تقصیرات متوجه مقاله است؟ افزود: مقاله مرحله میانی یک پژوهش است و اگر پژوهشی مفید نیست دلیلهای مختلفی دارد شاید از ابتدا طرح سوال به درستی انجام نشده یا طراحی مراحل تحقیق به درستی چیده نشده است. اینطور نیست که نسبت به دنیا بیشتر به مقاله تاکید نماییم. فتوحی با تاکید بر این که مقاله خوب یا بد نداریم بلکه پژوهش خوب یا بد داریم، اضافه کرد: راه توسعه کشور جز علم نیست و نباید علم را هم به پژوهش خلاصه کرد. حق جوی اضافه کرد: عزم قاطعی در معاونت تحقیقات و فناوری وجود دارد تا این مسیر و به ویژه نظام ارتقا اعضای هیات علمی اصلاح گردد و این نیازمند تعامل با معاونت آموزشی وزارت بهداشت است.

منبع: نیوزتل