نیوزتل: تعدادی از پرقدرت ترین موشک های اروپایی که بازنشسته می شوند پرتاب های خاطره انگیز قابل توجهی داشته اند.
به گزارش نیوزتل به نقل از ایسنا و به نقل از اسپیس، خانواده ی موشک های آریان دارای تاریخچه ای است که به دهه ی ۱۹۷۰ باز می گردد.
نسل پنجم این خانواده که به سفارش آژانس های فضایی اروپا و فرانسه و توسط شرکت آریان اسپیس (Arianespace) توسعه یافته و ساخته شده اند در سال ۱۹۹۶ پرواز خودرا شروع کردند.
آریان ۵ طولانی تر از هر یک از پیشینیان آریان فعالیت داشته و بیش از ۱۰۰ ماموریت انجام داده است.
اما این فعالیت چشم گیر به پایان رسید. آریان ۵ با پروازی به نام VA۲۶۱ که روز چهارشنبه در ساعت ۲۳ به وقت ساعت تابستانی بریتانیا(۰۱: ۳۰ بامدادان پنجشنبه به وقت ایران) از پایگاه فضایی اروپا در گویان فرانسه داشت به چند دهه کار خود تمام کرد. VA۲۶۱ یک ماهواره ارتباطی آزمایشی به نام هاینریش هرتز را برای آژانس فضایی آلمان و یک ماهواره ارتباطی فرانسوی به نام Syracuse ۴b را به فضا برد. جایگزین موشک آریان ۵ یعنی آریان ۶، هنوز آماده پرواز نیست. در ابتدا بنظر می رسید این موشک جدید در سال ۲۰۲۰ معرفی شود، اما مجموعه ای از شکست ها این هدف را تا اواخر سال ۲۰۲۳ به تعویق انداخت.
در حالیکه پرتاب چند ماهواره ی ارتباطی ممکنست اخبار دست اولی نباشد اما آریان ۵ در طول ماموریت خود پرتاب های بسیار قابل توجهی انجام داده است. بدین سبب بمناسبت خداحافظی با آریان ۵ نگاهی به ۱۰ ماموریت برتر این موشک خواهیم انداخت.
شماره ۱۰، ۹ و هشت: ماهواره ناوبری گالیله پرتاب شد
مجموعه ماهواره های گالیله بخش بسیار مهمی از قابلیت های ناوبری ماهواره ای در اروپا را تشکیل می دهد. کاربرد آن برای شهروندان و دولت های اروپایی با جنبه های گوناگون زندگی روزمره در هم تنیده شده است و برای دفاع و زیرساخت های این قاره بسیار اهمیت دارد.

۱۲ ماهواره از ۲۴ ماهواره ی گالیله که هم اکنون فعال می باشند، با موشک های آریان ۵ پرتاب شدند. موشک هایی که قادرند چهار فضاپیمای سنگین را همزمان به مدار زمین بفرستند. این افزایش قابل توجهی نسبت به دو پرتاب با موشک سایوز ساخت روسیه است. سه ماموریت گالیله آریان ۵ در ماه نوامبر سال ۲۰۱۶، دسامبر سال ۲۰۱۷ و ژوئیه سال ۲۰۱۸ پرتاب شد.
شماره ۷: فضاپیمای ترابری خودکار ژول ورن
نخستین فضاپیمای ترابری خودکار(ATV) آژانس فضایی اروپا با نام ژول ورن، در روز هشتم مارس سال ۲۰۰۸ بر فراز موشک آریان ۵ به فضا پرتاب شد. این فضاپیما برای انجام ماموریت های رساندن محموله به ایستگاه فضایی بین المللی طراحی شده بود و قادر بود بیش از هفت تُن تجهیزات و آزمایشات برای ایستگاه و خدمه آنرا حمل کند.

در آن زمان، جرم بار ۲۰ تُنی فضاپیمای ترابری خودکار ژول ورن بیش از دو برابر حداکثر وزن پرتاب شده توسط موشک آریان ۵ بود. برای تحمل این دفعه سنگین، پرتابگر و زیرساخت های آن ارتقاء داده شدند.
پنج فضاپیمای ترابری خودکار بین سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۵ از ایستگاه فضایی بین المللی بازدید کردند که هر پنج مورد سوار بر آریان ۵ پرتاب شده بودند.
شماره ۶: ایکس ام ام-نیوتن
طیف سنجی پرتو ایکس با توان بالا و ماموریت چندآینه ای پرتو ایکس XMM-Newton در روز ۱۰ دسامبر سال ۱۹۹۹ سوار بر یک موشک Ariane ۵ به فضا پرتاب شد و همچنان پر قدرت به فعالیت خود ادامه می دهد.

ای ام ام- نیوتن بجای یک تلسکوپ پرتو ایکس از سه تلسکوپ تشکیل شده است. این ماهواره شامل سه دستگاه تصویربرداری پرتو ایکس پیشرفته است که هر کدام با ۵۸ آینه کوچک و استوانه ای ساخته شده اند که همگی در داخل یکدیگر قرار می گیرند و برای افزایش میدان دید تلسکوپ استفاده می شوند.
این دوربین ها در کنار یک طیف سنج و دوربین های دیگر کار می کنند که به اعضای تیم ماموریت اجازه می دهد تا خوشه های کهکشانی دوردست، تپ اخترها، سیاه چاله ها و دیگر پدیده های فضایی مرموز را مطالعه کنند.
شماره ۵: بپی کلمبو
یک موشک آریان ۵ ماموریت بپی کلمبو را برای آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی ژاپن(JAXA) در روز ۲۰ اکتبر سال ۲۰۱۸ پرتاب کرد. بپی کلمبو به جایی می رود که تا حالا تعداد کمی از فضاپیماها رفته اند یعنی سیاره عطارد. این کاوشگر متشکل از یک مدارگرد سیاره ای عطارد اروپایی و مدارگرد مغناطیسی عطارد ژاپنی است. این دو در سفری برای رسیدن به مدار عطارد هستند که تنها ازطریق یک فضاپیمای دیگر به نام کاوشگر مسنجر(MESSENGER) ناسا انجام شده است.

برای رسیدن به آنجا، بپی کاملو مسیری دیدنی را طی می کند. قرار گرفتن در مدار عطارد مشکل تر از رسیدن به پلوتون است. افزایش گرانش خورشید در حین پرواز در عمق منظومه ی شمسی قرار گرفتن در مدار سیاره ای کوچک و با گردش سریع در مدار مانند عطارد را بسیار دشوار می کند.
برای غلبه بر این مشکل، بپی کلمبو از گرانش چندین سیاره برای کاهش سرعت فضاپیما استفاده می نماید.
طی پنج سال بعد از پرتاب، بپی کلمبو دو مانور گذر از کنار زهره و یک گذر از کنار زمین را انجام داده است که در ماه آوریل سال ۲۰۲۰ انجام شد. در مجموع شش گذر از کنار عطارد نیاز است تا فضاپیما بتواند توسط کشش گرانشی ضعیف این سیاره به دام بیفتد. بپی کلمبو سومین گذر خودرا از کنار عطارد در روز ۱۲ ژوئن به انتها رساند و انتظار می رود عاقبت در سال ۲۰۲۵ به مدار این سیاره برسد.
شماره ۴: رصدخانه ی فضایی هرشل و کاوشگر پلانک
رصدخانه فضایی هرشل و کاوشگر پلانک دو نیروگاهی بودند که در روز ۱۴ مه سال ۲۰۰۹ سوار بر یک آریان ۵ پرتاب شدند و در نقطه ی لاگرانژ زمین-خورشید ۲ که یک نقطه ی پایدار گرانشی در فاصله ی حدود یک میلیون مایل(۱.۵ میلیون کیلومتر) از زمین است، قرار گرفتند. هرشل و پلانک به ترتیب از سال ۲۰۰۹ تا ژوئن سال ۲۰۱۳ و اکتبر سال ۲۰۱۳ فعال بودند. هر دو فضاپیما بیش از اندازه انتظار ماموریت ظاهر شدند.

هر دوی این کاوشگرها توسط آژانس فضایی اروپا ساخته و پرتاب شدند. در آن زمان، هرشل بزرگ ترین تلسکوپ فروسرخ بود که پرتاب شده بود که بتازگی تلسکوپ فضایی معروف دیگری که با یک موشک آریان ۵ پرتاب شده جای آنرا گرفته است. هرشل مجهز به بزرگ ترین آینه ای بود که در آن زمان به فضا فرستاده شده بود و ماموریت آن تحقیقاتی در مورد کیهان اولیه، شکل گیری ستاره ها و جو سیارات و قمرها در منظومه شمسی ما بود.
پلانک برای مطالعه ی سابقه ی اشعه مایکروویو کیهانی(CMB) که تشعشعات در رابطه با مه بانگ و کیهان اولیه است، طراحی شده است. ابزار بسیار حساس پلانک به کاوشگران اجازه می دهد تا اندازه گیری های بی سابقه ای از این تشعشعات انجام دهند که دانشمندان از آن برای تعیین سن کیهان و تهیه ی نقشه اولیه ی اشعه مایکروویو کیهانی از کل آسمان استفاده کردند.
شماره ۳: روزتا
ماموریت روزتای آژانس فضایی اروپا یک کار بزرگ بود که منجر به نخستین اکتشافات فضایی شد. روزتا و فرودگر آن فیله(Philae) که در روز دوم مارس سال ۲۰۰۴ سوار بر یک موشک آریان ۵ پرتاب شدند، ۱۰ سال را صرف رسیدن به دنباله دار ۶۷P/Churyumov-Gerasimenko که با عنوان ۶۷P نیز خوانده می شود، کردند. در روز ششم اوت سال ۲۰۱۴، روزتا نخستین فضاپیمایی بود که به دور یک دنباله دار چرخید و مناظر خارق العاده ای از این جرم یخی با جزئیاتی بی نظیر به تصویر کشید.

در روز ۱۲ نوامبر همان سال، فرودگر فیله از روزتا جدا شد تا برای نخستین بار بر روی سطح یک دنباله دار فرود بیاید. همه ی بخش های فرود فیله مطابق برنامه پیش نرفت و این موجب شد فضاپیما پیش از فرود روی سطح دو بار پرش کند. هنگامی که فیله بالاخره پایین آمد، یک صخره این فرودگر را در سایه تقریباً دائمی نگه داشت و صفحات خورشیدی کاوشگر را از نور خورشید پنهان کرد.
روزتا سه روز بعد ارتباط خودرا با فیله از دست داد و این مانع از رسیدن فرودگر به بیشتر اهداف ماموریتش شد. اما روزتا دو سال دیگر در مدار ۶۷P باقی ماند و مطالعاتی بر روی هسته دنباله دار و تغییرات ناشی از نزدیکی متفاوت آن به خورشید انجام داد. در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۵، ۶۷P در موقعیتی قرار گرفت که برای رسیدن مقداری نور خورشید به فیله مناسب بود و فرودگر برای لحظه ای از خواب بیدار شد. فیله در طول این فاصله ی کوتاه چند بار با مدارگرد روزتا تماس گرفت و برای آخرین بار خاموش شد.
روزتا در روز ۳۰ سپتامبر سال ۲۰۱۶، با پایان ماموریت پیشگامانه اش، به سمت ۶۷P نشانه گرفت و روی سطح منجمد این دنباله دار شیرجه زد.
شماره ۲: جوس
کاوشگر قمرهای یخی مشتری(JUICE) یکی دیگر از ماموریت های آژانس فضایی اروپا است که مقرر است امواجی جدی ایجاد نماید. جوس ماموریت ماقبل آخر آریان ۵ بود که در روز ۱۴ آوریل سالجاری پرتاب شد و الان در یک سفر ۷.۵ ساله به سمت منظومه ی سیاره مشتری است. این فضاپیما پیش از رسیدن به مشتری در ماه دسامبر سال ۲۰۳۱ باید سه پرواز گرانشی از کنار زمین و یک مورد از کنار زهره انجام دهد. هنگامی که به آنجا برسد به مدت سه سال به دور سیاره می چرخد و سه گذر از کنار قمرهای یخی اقیانوسی مشتری انجام می دهد و آنها را برای یافتن نشانه هایی از شرایط قابل سکونت برای حیات مطالعه می کند.

جوس دو گذر از کنار قمر اروپا که یکی از بهترین انتخابهای منظومه شمسی برای کشف حیات بیگانه است و چندین گذر از کنار قمر کالیستو که دومین قمر بزرگ مشتری و یکی از کهن ترین اجرام سیاره ای منظومه شمسی است، انجام می دهد و در نهایت از کنار قمر گانیمد که بزرگترین قمر در منظومه ی شمسی ما و اصلی ترین هدف جوس است انجام خواهد داد. این کاوشگر قبل از این که در سال ۲۰۳۴ در مدار این قمر قرار بگیرد، ده ها بار از کنار گانیمد عبور خواهد نمود. هنگامی که این کار را انجام دهد تبدیل به نخستین فضاپیمایی خواهد شد که به دور یک قمر سیاره ای غیر از قمر زمین چرخیده است.
گانیمد بزرگ تر از سیاره عطارد است و تنها قمر منظومه شمسی است که میدان مغناطیسی خودرا تولید می کند. با استفاده از نزدیک به دوازده ابزار علمی، جوس هسته ی درونی پیچیده ی گانیمد را مطالعه، سطح آنرا تحلیل و بررسی و داده هایی را در مورد پتانسیل محیط یخی آن برای حفظ حیات جمع آوری می کند.
شماره ۱: تلسکوپ فضایی جیمز وب
بااینکه این لیست بندی تا حدودی سلیقه ای بوده است اما چه کسی این تلسکوپ معروف را در رتبه اول قرار نمی دهد؟ تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا(JWST) بزرگترین و قدرتمندترین رصدخانه خارج از زمین است که تا حالا به فضا پرتاب شده است. این شاهکار معجزه آسای علم و مهندسی سوار بر موشک آریان ۵ در روز ۲۵ دسامبر سال ۲۰۲۱ به فضا رفت.

یک آفتابگیر عظیم و چند لایه، با ابعاد نزدیک به ۷۰ فوت در ۵۰ فوت(۲۲ در ۱۵ متر)، از آینه ی اولیه ۱۸ قطعه ای تلسکوپ، که تقریباً ۲۱ فوت(۶.۵ متر) عرض دارد، محافظت می کند. مانند تلسکوپ فروسرخ قبلی هرشل جیمز وب نیز در نقطه ی لاگرانژ ۲ مستقر شده است.
قسمتی از ماموریت جیمز وب شامل رصد اعماق فضا برای دیدن نخستین نور جهان است. این تلسکوپ صدها کهکشان اولیه را شناسایی کرده، به شناسایی سیارات فراخورشیدی کمک کرده و خاصیت های پنهان اعجاب انگیز خوشه های ستاره ای و سحابی ها را در فاصله هزاران سال نوری از ما نشان داده است و تعدادی از دقیق ترین تصاویر به امروز از سیارات منظومه شمسی را ارائه کرده است. جیمز وب تنها در شروع تحقیقات خود است و انتظار می رود که برای بیش از یک دهه به مطالعه کیهان ادامه دهد.

منبع: newstel.ir