به گزارش نیوزتل، برگزیده جایزه مصطفی(ص) ضمن تأکید بر اهمیت تاسیس نهادهای علمی عنوان کرد: توسعه این نهادها بدون اراده سیاسی حاکمیت و رهبری کشورها ممکن نیست و این اراده سیاسی باید با تأمین بودجه همراه باشد.

به گزارش نیوزتل به نقل از بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص)، پروفسور محمد اقبال چودری، (متولد ۱۹۵۹، کراچی) شیمیدان شناخته شده و برگزیده مقیم کشورهای اسلامی چهارمین دوره اعطای جایزه مصطفی(ص)، یکی از پرکارترین دانشمندان رشته شیمی آلی است. پروفسور چودری نه فقط یک دانشمند پرکار بلکه مدیر اجرایی موفقی در پاکستان و در صحنه بین المللی در نهادسازی و مدیریت نهادهای علمی بوده؛ مدیریت مرکز بین المللی علوم شیمیایی و زیستی (ICCBS) در کراچی پاکستان (۲۰۰۲ تا ۲۰۱۹) و هماهنگ کننده کل کمیته دائمی همکاریهای علم و فناوری سازمان همکاری اسلامی (کامستک) از ۲۰۲۰ بخشی از این تلاش ها است.
وی در گفت و گویی با بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص)، در مورد دلیل علاقه اش به رشته شیمی توضیح داد: معمولا افراد به موضوع هایی علاقه پیدا می کنند که در زندگی آنها بشکلی مهم باشد. خوش اقبال بودم و در دوران تحصیل با استادی آشنا شدم که شیمیدان خوبی بود و تصمیم گرفته بود به جای دانشگاه، در مدرسه تدریس کند. او پدیده های مختلف شیمی را به زندگی واقعی مربوط می کرد و دلیل اولیه این علاقه بود. همینطور در دوران مدرسه یک لابراتوار شیمی مجهز و با کیفیت داشتیم که زمان زیادی را در آن لابراتوار می گذراندم. فهمیدم شیمی همه جا هست و بالاخره شیمی آلی را بعنوان حرفه آینده خود انتخاب کردم.
چودری که در زمینه ترکیب و ساخت گیاهان دارویی فعالیت می کند و توانسته داروهای گیاهی مختلفی را از گیاهان برای درمان بیماری هایی مانند آلزایمر، سالک و غیره استخراج کند در مورد انتقادها و ادعاها در مورد طب سنتی اظهار داشت: اول باید بدانیم هیچ نظام پزشکی یا داروی واحدی وجود ندارد که بتواند همه بیماری ها را درمان کند. زیست پزشکی را درنظر بگیریم که آنرا آلوپاتی یا طب غربی می نامیم. در این نوع درمان فرد به پزشک رجوع می کند و برای کنترل بیماری او دارو تجویز می شود. اگر فردی دچار دیابت یا فشار خون یا زوال عقل باشد، بیماری او فقط کنترل می شود؛ نه درمان.
وی اضافه کرد: دانش و تجربیات دیرینه بشری که به آن نظام طب سنتی، نظام طب مکمل یا نظام طب جایگزین می گویند درمان خوب و مفیدی را عرضه می دهد. این سیستم باید مورد تایید معیارهای علمی کارآمدی و ایمنی باشد. تفاوت طب سنتی با طب مدرن اینست که باید از نظر علمی آزمایش شود، ایمن و مؤثر باشد و وقتی ایمن و مؤثر بود وارد نظام سلامت کشور شود. باید یک سیستم یکپارچه درمان وجود داشته باشد.

بیماری های نادیده گرفته شده مناطق گرمسیری زیر ذره بین چودری

این استاد رشته شیمی آلی در مورد مهم ترین طرح های تحقیقاتی گروهش توضیح داد: ما در زمینه بیماری های نادیده گرفته شده (مناطق گرمسیری) پژوهش می نماییم. بیماری های زیادی در مناطق فقیر جهان شایع است. مالاریا یکی از آنها بود که حالا باز رایج شده است. اما بسیاری بیماری ها مانند تب حلزون، جذام، سالک و بسیاری بیماری های دیگر؛ مانند بیماری انگلی شاگاس یا بیماری انگلی دیگر به نام بیماری خواب و غیره وجود دارد که کمتر از نظر پزشکی به آنها توجه می شود و به بیماری های فقرا معروف است. صنعت داروسازی هم به سختی روی این داروها سرمایه گذاری می کند؛ چونکه از نظر درمانی و بازگشت سود راضی کننده نیست. حالا درحال مطالعه روی بیماری های استوایی نادیده گرفته شده هستیم، یک بیماری به نام سالک یا لیشمانیوز را انتخاب نموده و دراین خصوص نتایج جالب زیادی به دست آورده ایم.
وی اظهار داشت: فعلاً روی این مورد و روی بیماری های سیستم عصبی پژوهش می نماییم. بیماری آلزایمرکه بیماری شایعی است و با افزایش سن جمعیت جهانی، شیوع آن هم بالا رفته است، یا بیماری پارکینسون که درمان قطعی ندارد. ازاین رو در چند سال قبل تمرکز ما بر شناسایی آن دسته از فرآورده های گیاهی یا ترکیبات طبیعی بوده که می تواند از بروز این بیماری یا بیماری های دیگر مذکور جلوگیری کرده یا علایم آنها را کاهش داده یا بهبود بخشد. فرمولاسیونی که برای درمان بیماری پارکینسون درحال آزمایش بالینی آن هستیم یا درمان سالک که حالا هم استفاده می شود، بخشی از دستاوردهای گروه تحقیقاتی ما است.
چودری در مورد اهمیت نهادسازی برای توسعه دانش در کشورها هم گفت:
وجود نهادهای قوی برای توسعه علم مهم می باشد. امکان دارد دانشمندان ممتازی در کشور داشته باشید، اما اگر این دانشمندان فرصت کار در موسسات خوب را پیدا نکنند، توانایی و ظرفیت آنها بدون استفاده می ماند. یکی از تجربیات دراین خصوص تاسیس مرکز بینالمللی علوم شیمیایی و زیستی در کراچی پاکستان متشکل از ۱۷ مرکز مختلف و فعال در زمینه شیمی و زیست شناسی است که محققان آن می توانند با یکدیگر کار کنند. چونکه علم امروز میان رشته ای است. این مرکز همینطور به ایجاد مراکز تحقیقاتی در بسیاری کشورهای دیگر؛ همچون مالزی، قزاقستان، نیجریه و سایر کشورها کمک کرده است.

اراده سیاسی؛ مهم ترین مانع در توسعه نهادهای علمی

هماهنگ کننده کامستک در مورد مهم ترین مشکل برای تاسیس نهادهای مشابه در کشورهای دیگر گفت: مهمترین مسئله، اراده سیاسی است. باید رهبری و حاکمیت کشورها با این طرح ها همراهی کنند. رهبری سیاسی باید متقاعد شود علم و فناوری نیروی محرکه توسعه است و بدون علم و فناوری و کاربرد آن هیچ ملتی نمی تواند توسعه یابد.
وی خاطرنشان کرد: همچنین، اراده سیاسی نهاد حاکمیت باید با تأمین مالی ثابت همراه باشد و به این شکل همراهی این نهاد با دانشمندان بازتاب یابد. سومین عامل مهم، نیروی انسانی و ظرفیت سازی است، همانطور که در مرکز بین المللی شیمیایی و زیست شناسی کراچی دانشمندان جوان را به مرکز دعوت و آنها را بعنوان عضو هیئت علمی یا پژوهشگر جذب می کردیم؛ چونکه ظرفیت دانشمندان باعث قوت یک مرکز تحقیقاتی است. مرکز تحقیقاتی فقط یک بنا یا ماشین نیست، بلکه مغز (دانشمندان) و به صورت کلی منابع انسانی مهم می باشد. چهارمین معضل ارتباطات بین المللی است. پیشرفتِ علم در انزوا به دست نمی آید، باید با بقیه جامعه علمی دنیا کار و همکاری کرد، از آنها یاد گرفت و به آنها آموزش داد و بخشی از یک جامعه علمی بزرگ شد که هدفش حل مشکلات مستمر بشریت است.
اعلام ۵۰۰۰ هزار بورسیه برای دانشجویان فلسطینی
چودری در مورد فعالیتهای کامستک هم توضیح داد: کامستک یکی از نهادهای برتر و وابسته به سازمان همکاری اسلامی است، یک سازمان بزرگ متشکل از ۵۷ کشور در ۴ قاره، از آمریکای جنوبی گرفته تا آفریقا، اروپا و آسیا. همینطور کامستک مسئول فعالیت در زمینه علم، فناوری، آموزش عالی، بهداشت و آب و هوا است و در این ۵ حوزه ما با ۵۷ وزیرعلوم و فناوری کشورهای جهان اسلام همکاری می نماییم و ایران همراه با سایر کشورها یکی از اعضای موسس آن به شمار می آید. مسئولیت اصلی کامستک اجرای قطعنامه های اجلاس سران کشورهای اسلامی، شورای وزیران امور خارجه و قطعنامه های اجلاس سران علم و فناوری همینطور توسعه همکاریهای بین کشورهای اسلامی برای کار روی مشکلات یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون مسلمان و حدود یک چهارم کل جمعیت کره زمین در ۵۷ کشور جهان است.
مدیر پیشین مرکز بین المللی شیمیایی و زیستی در دانشگاه کراچی پاکستان اضافه کرد: چالش های مزمن و دیرینه بسیاری غیر از فقر در این کشورها وجود دارد. ناامنی غذایی، بحران انرژی، ناامنی آب، تغییرات اقلیم، بیماری های فراوان و چالش های بهداشتی مختلف زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است. باید برای حل این مشکلات همکاری نماییم. البته کشورهای زیادی در جهان اسلام از نظر علم و فناوری جایگاه خوبی دارند. آنها موسسات خوبی به وجود آورده اند و مایل هستند به دیگران کمک کنند. کامستک در اینجا نقش دارد و این موسسات را به هم متصل کرده و با تشکیل ظرفیت برای توانمندسازی جوانان کار می کند. ظرفیت آنها را از راه اعطای ایجاد فرصت برای جابه جایی در کشورهای مختلف، اعطای بورسیه و کمک هزینه تحصیلی، عرضه آموزش های عملی و تئوری، فرصت افرینی برای کار روی طرح های تحقیقاتی در زمینه سلامت انسان در آفریقا، یا طرح های تحقیقاتی در زمینه کشاورزی و بخش بهداشت، می افزاید. تعداد زیادی دانشمند برتر هم داریم که اعضای دانش پژوهان برجسته کامستک هستند؛ این گروه دانشمندان به سراسر دنیا اسلام سفر می کنند و ضمن برگزاری دوره های و کارگاه های آموزشی به بهبود برنامه درسی مدارس و دانشگاه ها، بهبود ظرفیت سازمانی و ایجاد موسسات کمک می کنند.
وی اضافه کرد: یکی از نمونه ها که به تازگی انجام دادیم، اعلام فراخوان جذب ۵۰۰۰ بورسیه یا فلوشیپ به مدت ۵ سال برای دانشجویان فلسطینی است. کامستک و مؤسسه همکار آن که کنسرسیوم تعالی کامستک نامیده می شود و بسیاری موسسات بخش خصوصی در پاکستان و سایر کشورها برای تأمین نیازهای آموزشی فلسطین همکاری می کنند. آن چه در فلسطین طی بیشتر از یک سال و دو ماه گذشت نه تنها یک نسل کشی، بلکه یک نسل کشی آموزشی بود. تمام زیرساخت ها و مؤسسات آموزشی ویران شده است. وظیفه داریم به آنها آموزش وپرورش باکیفیت خوب عرضه نماییم که به شکلی بازسازی فلسطین است.
اهمیت ترویج علم به سه دلیل
چودری در رابطه با اهمیت ترویج علم و ارتباطات علم هم اظهار داشت: موضوع ارتباطات علم به سه دلیل بسیار اهمیت دارد. اول این که به علل تاریخی، زبان علم توسعه یافته بشکلی که دیگر برای مردم عادی قابل درک نیست. ازاین رو دانشمندان باید بتوانند مبحث فعالیت و تحقیقات خویش را با مردم عادی مطرح کنند. چونکه علم بر زندگی همه افراد تاثیر می گذارد و باید بتوانیم به آنها بگوییم این مورد یا موفقیت ناشی از علم است. اما چرا مهم است؟ چونکه بودجه تحقیقات از مردم عادی و از پول مالیات آنها تأمین می شود. اگر بتوانیم به آنها نشان دهیم علم به بهبود کیفیت زندگی آنها کمک می نماید، یک طرفدار و مشتری بالقوه خواهیم داشت و از حمایت عموم برخوردار خواهیم شد. سومین دلیل اینست که دانشمندان و جامعه باید با هم ارتباط داشته باشند. دانشمندان باید روی مسائلی کار کنند که برای جامعه مهم می باشد.
وی اظهار داشت: کامستک دراین خصوص رویدادهای ظرفیت سازی منظم را برای اهالی رسانه و دانشمندان سازماندهی کرده است. دانشمندان باید بتوانند موضوعات علمی را به زبان ساده بیان کنند و اهالی رسانه هم باید موضوعات علمی را ابتدا خود بفهمند و آنرا به صورت مؤثر، قدرتمند و صحیح برای مردم بازگو کرده و با آنها به اشتراک گذارند. همینطور جایزه ارتباطات علم را داریم. اما مهمتر، در شش ماه گذشته یک مجله را به نام نشریه ارتباطات و دیپلماسی علمی تاسیس کردیم. این مجله یک نشریه برخط در سطح بین المللی است که نسخه چاپی هم دارد و زمینه خوبی را برای توضیح علم به مردم عادی به زبان عامیانه و فرصت ارتباط بین دانشمندان با عموم مردم فراهم میکند.
محمد اقبال چودری، چهره شناخته شده شیمی آلی زیستی است که در سال ۲۰۲۱ برای «کشف مولکول های جذاب با کاربردهای درمانی» موفق به دریافت جایزه مصطفی(ص) شد.

منبع: newstel.ir