به گزارش نیوزتل، معاون توسعه نوآوری صندوق نوآوری و شکوفایی در مورد میزان تسهیلات اعطایی به شرکتهای دانش بنیان در سال ۱۴۰۱ توضیح داد و اظهار داشت: در سال جدید میزان تسهیلات افزایش خواهد یافت.

خبرگزاری مهر -دانش و فناوری، میترا سعیدی کیا: سال ۱۴۰۱، سالی بود که توسط مقام معظم رهبری به شعار «تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین» مزین شد. این شعار تنها در ۳ کلمه خلاصه نمی شد و به جز اکوسیستم فناوری و نوآوری تمام ارکان دولتی و دستگاههای اجرایی را درگیر می کرد به طوریکه دانش بنیان شدن باید با کارهای این نهادها گره می خورد.
رهبری در سخنرانی ابتدای سال تاکید کردند: «به طور قاطع باید به سمت اقتصاد دانش بنیان حرکت بکنیم؛ یعنی این که دانش و فناوری پیشرفته نقش آفرینیِ فراوان و کاملی داشته باشد در همه عرصه های تولید. اگر ما این سیاست را دنبال کردیم و دانش را پایه و زمینه اقتصاد کشور قرار دادیم و بنگاه های اقتصاد دانش بنیان را افزایش دادیم، منافع زیادی برای کشور و برای اقتصاد کشور خواهد داشت.»
معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی بواسطه ارتباط مستقیم با شرکتهای دانش بنیان، نزدیک ترین ارگانها در اجرای تحقق سال دانش بنیان بودند بدین جهت برای ارزیابی سال دانش بنیان به سراغ این دو نهاد رفتیم. در گزارش های پیشین تحت عنوان «دانش بنیان ها در سال ۱۴۰۱ چقدر قد کشیدند / سهم بازار فناوری در صنایع بزرگ» و «در سال دانش بنیانها بر دانش بنیانها چه گذشت / بانکها هنوز بلای جان؛ صنایع هنوز غریبه» به بررسی وضعیت پیشرفت کمی و کیفی کارهای دانش بنیانی و چالش های آنها پرداختیم و در گزارش پیش رو در نظر داریم با استعلام از صندوق نوآوری و شکوفایی به بررسی آماری میزان عرضه تسهیلات به شرکتهای دانش بنیان بپردازیم.
صندوق نوآوری و شکوفایی از سال ۱۳۸۹ بواسطه قانون پشتیبانی از شرکتهای دانش بنیان با سرمایه ۳ هزار میلیارد تومانی تشکیل شده و تابحال با بهره گیری از روشهای مختلفی استارت آپها و شرکتهای دانش بنیان را مورد حمایت قرار داده است. بیشتر از ۱۰ سال است که صندوق نوآوری با این سرمایه در امتداد تأمین مالی شرکتهای دانش بنیان گام برداشته اما در سال ۱۴۰۱ باتوجه به شعار سال، ظرفیت کارهای دانش بنیان افزوده شد و اساسا این حمایت ها هم نسبت به سالهای قبل تغییر نمود. از همین رو با دکتر سیاوش ملکی فر، معاون توسعه نوآوری صندوق نوآوری و شکوفایی به گفتگو نشستیم که مشروح آن به شرح زیر است:
*دانش بنیان ها در سالی که گذشت چه میزان تسهیلات از صندوق نوآوری و شکوفایی دریافت کردند؟ آیا باتوجه به نامگذاری این سال به نام دانش بنیان میزان و نحوه عرضه خدمات به کارهای دانش بنیان تغییری کرد؟
روند اعطای تسهیلات در صندوق نوآوری و شکوفایی تا آخرین ساعات اداری سال ادامه داشت. اما تا پایان بهمن ماه، یعنی تا پایان ماه یازدهم سال، صندوق توانست مجموعاً ۵، ۲۶۶ میلیارد تومان تسهیلات در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار دهد. باید تاکید کنم که این مبلغ مصوبات تسهیلات صندوق نیست، بلکه مبلغ قراردادهای تسهیلات است.
صندوق مجموعاً حدود ۱۲ نوع تسهیلات را در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار می دهد. از تسهیلات قرض الحسنه «نمونه سازی» که هدف آن تأمین هزینه کارهای تحقیق و توسعه شرکت های دانش بنیان است تا تسهیلات «پیش از تولید صنعتی» و «تولید صنعتی» که به شرکت های دانش بنیان کمک می نماید برای تولید یک محصول دانش بنیان در مقیاس انبوه یا صنعتی آماده شوند، خط تولید راه بیندازند و یا ظرفیت تولید فعلی خویش را گسترش دهند.
همچنین ۳ نوع تسهیلات «سرمایه در گردش» که تأمین نقدینگی جاری شرکت های دانش بنیان را هدف گرفته است و ۲ نوع تسهیلات هم برای مساعدت با شرکتها برای تأمین فضای استقرار اعطا می شود.
یکی از این ۲ نوع تسهیلات، قرض الحسنه «ودیعه رهن فضای استقرار» است که به شرکت های دانش بنیان کوچکتر کمک می نماید تا دفتر کاری را به مدت حداکثر ۳ سال رهن کنند و دیگری هم تسهیلات «خرید دفتر کار» است که به شرکت های بالغ تر کمک می نماید تا دفتر کاری برای خود بخرند.
تسهیلات قرض الحسنه اشتغال زایی هم داریم که به شرکت های دانش بنیان کمک می نماید تا اشتغال دانش آموختگان جوان دانشگاه ها را پایدار کنند و بتوانند این افراد را جذب کنند و در استخدام خود نگاه دارند. تسهیلات «لیزینگ» یا همان «فروش اقساطی» صندوق هم که برای تعدادی از شرکتها جذابیت زیادی دارد، تسهیلاتی است که عملاً به خریداران محصولات دانش بنیان تعلق می گیرد تا نقدینگی کافی برای خرید از شرکت های دانش بنیان را داشته باشند.
ذکر این نکته هم لازم است که صندوق نوآوری و شکوفایی، تسهیلات را از ۳ طریق در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار می دهد: تسهیلات خرد که متقاضی آن به طور عمده شرکت های کوچک و متوسط و نوپا هستند به مفهوم حدوداً کمتر از ۲ میلیارد تومان بوسیله «خط اعتباری» ۶۰ صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی پرداخت می شود. با این سازوکار، شرکت های دانش بنیان کوچک در سراسر کشور، می توانند بدون مراجعه به صندوق نوآوری و شکوفایی، در همان استان خود نیازهای مالی خویش را برطرف کنند.
امروز هر استان، دست کم یک صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی دارد که تأمین مالی خرد فناوری و نوآوری در استان را برعهده دارد.
اما شرکت های بزرگ تر و بالغ تر که تسهیلات بزرگ تری هم نیاز دارند، طبق تفاهم نامه صندوق و شبکه بانکی، در قالب ضوابط به بانکها معرفی می گردند تا از همان بانک و شعبه خود وام بگیرند. این شرکتها هم نیازی به مراجعه به صندوق ندارند و حتی احتیاج به افتتاح حساب جدید یا انتقال حساب خود به بانک دیگر هم ندارند. اما تسهیلاتی که از مسیر معرفی صندوق به شبکه بانکی دریافت می کنند، با نرخ ترجیحی است، به این معنا که نرخ آن کمتر از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار است. دسته سوم شرکتها که عملاً به دلایلی نمی توانند از صندوق های پژوهش و فناوری یا شبکه بانکی تسهیلات دریافت نمایند، از خود صندوق نوآوری و شکوفایی به صورت مستقیم تسهیلات دریافت می کنند.
صندوق نوآوری و شکوفایی از ابتدا تا کنون مجموعاً بیشتر از ۲۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات به شرکت های دانش بنیان پرداخت کرده است که نزدیک به ۱، ۴۰۰ هزار میلیارد تومان از مسیر خط اعتباری صندوق های پژوهش و فناوری غیردولتی و حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان از مسیر بانکهای طرف قرارداد صندوق بوده است.
یکی دیگر از خدمات مهم و پرتقاضای صندوق، ضمانت نامه است.
شرکت های دانش بنیان خصوصاً آن هایی که با کارفرمایان دولتی و عمومی نظیر شهرداری ها یا بنگاه های بزرگ کار می کنند به ضمانت نامه هایی جهت شرکت در مناقصه ها و مزایده ها، دریافت پیش پرداخت، حسن انجام کار یا کسور وجه الضمان نیاز دارند. در وضعیت عادی، شرکتها برای دریافت این نوع ضمانت نامه ها باید به بانکها یا صندوق های پژوهش و فناوری رجوع کنند و معمولا مبلغی در شبکه بانکی حدود ۱۰ درصد مبلغ ضمانت نامه را باید بلوکه کنند و مبلغی هم تحت عنوان کارمزد بپردازند تا ضمانت نامه در اختیار آنها قرار گیرد و به کارفرمای خودشان ارائه کنند.
در قالب تفاهم نامه صندوق و بانک ها، شرکت های دانش بنیان می توانند این ضمانت نامه ها را با سپرده ۵.۲ درصدی و همینطور ۳۰ درصد تخفیف در کارمزد از شبکه بانکی دریافت نمایند.
امسال تا پایان بهمن ماه، صندوق مجموعاً ۳، ۴۲۲ میلیارد تومان ضمانت نامه به همین روش در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار داده است و این رقم حتما افزایش خواهد داشت.
*آیا میزان عرضه تسهیلات و ضمانت نامه از جانب صندوق نوآوری به شرکت های دانش بنیان در مقایسه با سال ۱۴۰۰ تغییری داشت؟
آمار روزآمد تسهیلات و البته سایر خدمات صندوق نظیر ضمانت نامه، سرمایه گذاری و توانمندسازی بوسیله سایت صندوق به آدرس inif.ir در اختیار همه علاقمندان قرار دارد. همانطور که در سایت مشاهده می شود، صندوق در سال ۱۴۰۰ مجموعاً ۴، ۹۰۴ میلیارد تومان تسهیلات به شرکت های دانش بنیان پرداخت کرده است و باتوجه به پرداخت ۵، ۲۶۶ میلیارد تومان تسهیلات از شروع سال ۱۴۰۱ تا پایان بهمن ماه، عملکرد صندوق در زمینه تسهیلات سال جاری به صورت محسوسی نسبت به سال قبل افزایش داشته است.
در حوزه ضمانت نامه هم صندوق سال قبل ۳، ۴۷۶ میلیارد تومان عملکرد داشت که سال جاری تا پایان بهمن ماه به ۳، ۴۲۲ میلیارد تومان رسیده است و سال جاری در این عرصه هم اساسا از عملکرد سال قبل فراتر خواهیم رفت.
* کدام شرکتها و با چه نوع فعالیتی بیشترین میزان تسهیلات را دریافت نمودند و این میزان در مقایسه با سال قبل چه تفاوتی داشت؟
برای پاسخ به این پرسش، باید ابتدا پراکندگی شرکت های دانش بنیان در زمینه های مختلف تخصصی را ببینیم.
همان طور که می دانید، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که ارزیابی صلاحیت شرکت های دانش بنیان را برعهده دارد، این شرکتها را در ۹ حوزه تخصصی ارزیابی می نماید. ۱) فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی، ۲) دارو و فراورده های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان، ۳) مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر تکنولوژی های شیمیایی، ۴) ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته، ۵) وسایل، ملزومات و تجهیزات پزشکی، ۶) برق و الکترونیک، فوتونیک، مخابرات و سیستم های خودکار، ۷) فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم افزارهای کامپیوتری، ۸) خدمات تجاری سازی، و ۹) صنایع فرهنگی، صنایع خلاق، و علوم انسانی و اجتماعی.
تعداد شرکت های دانش بنیان به تفکیک حوزه های فناوری (دوشنبه، ۱۵ اسفندماه ۱۴۰۱)

میزان تسهیلات اعطاشده از جانب صندوق نوآوری به شرکت های دانش بنیان به تفکیک حوزه های فناوری (از ابتدای فروردین تا ۱۵ اسفندماه سال ۱۴۰۱)
* میزان و نحوه عرضه تسهیلات توسط صندوق به دانش بنیان ها تغییراتی نسبت به سال قبل داشته است یا خیر؟
امسال ما تا پایان بهمن ماه توانستیم از میزان کل تسهیلات سال پیش از آن عبور نماییم. بدین سبب هم در تسهیلات و هم در ضمانت نامه، صندوق عملکردی فراتر از سال قبل خواهد داشت اما در تبصره ۱۶ بودجه سال جاری پیش بینی شده بود که بانکها ۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض الحسنه در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار دهند.
مقرر بود این تسهیلات با معرفی صندوق نوآوری پرداخت گردد، به این معنا که ابتدا صندوق شرکت های دانش بنیان متقاضی را بررسی کند و در صورت تایید، آنها را برای دریافت تسهیلات تا سقف یک میلیارد تومان به بانکهای عامل معرفی نماید.
در مجموع با هماهنگی صندوق نوآوری و بانک مرکزی مقرر شد ۳، ۵۰۰ میلیارد تومان تسهیلات به صورت مستقیم به شرکت های دانش بنیان پرداخت گردد و ۱، ۵۰۰ میلیارد تومان هم به ۶۰ صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی پرداخت گردد تا در قالب اساسنامه خود به شرکت های دانش بنیان، فناور و خلاق علاقمند بپردازند. پاییز سال جاری فراخوان اعطای این تسهیلات از جانب صندوق منتشر گردید و تا ۱۵ اسفند ۴۰۵۰ شرکت درخواست خود برای این تسهیلات را در سامانه غزال صندوق ثبت کرده اند.
صندوق بعد از ارزیابی های سریع و فشرده، تابحال ۲۳۷۲ شرکت را به ۸بانک عامل معرفی نمود و فرآیند اعطای تسهیلات به این شرکتها از جانب بانکها در جریان است.
این تسهیلات از محل منابع خود بانکها پرداخت می شود و ارتباطی با تفاهم نامه صندوق با بانکها که در سوالات قبل به آن اشاره کردم ندارد. طبیعتاً شرکتها باردیگر در بانکها مورد ارزیابی قرار می گیرند و تعیین وثایق و تضامین هم برعهده بانک عامل است.
* روند عرضه تسهیلات به دانش بنیان ها در سالی که به دانش بنیان ها اختصاص داشته تغییر کرده یا خیر، در این خصوص توضیح بفرمایید.
صندوق نوآوری و شکوفایی از آذر ۹۷ تا کنون چند تغییر اساسی را در روند اعطای تسهیلات اعمال کرده است. نخست این که صندوق تصمیم گرفت که باید از ظرفیت های شبکه بانکی استفاده نماید. دقت کنید که اگر همکاری صندوق با شبکه بانکی شکل نگرفته بود، هم اکنون عملکرد ما در زمینه تسهیلات بمراتب کمتر بود. در حقیقت به زبان ساده، در این ۴ سال حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان تسهیلات کمتری در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار گرفته بود که عدد معناداری است. پس این یکی از تصمیمات مهم و موثر صندوق نوآوری و شکوفایی بود.
تغییر سیاست دیگری که در زمینه تسهیلات در صندوق اتفاق افتاد، همکاری جدی تر با صندوق های پژوهش و فناوری غیردولتی بود. این صندوق ها ظرفیت قابل توجهی دارند و در هر استان، به خصوص استانهای بزرگ و صنعتی تر کشور، حتما باید یک نهاد تخصصی تأمین مالی حوزه فناوری و نوآوری وجود داشته باشد که بخش بزرگی از بار تأمین مالی آن استان را از زمین بردارد.
اما یکی دو تغییر سیاست و رفتار دیگر هم در زمینه تسهیلات رخ داد. صندوق متناسب با نیاز شرکت های دانش بنیان، تسهیلات جدیدی را طراحی و عملیاتی کرد. مثلا همین تسهیلات قرض الحسنه ودیعه رهن را در نظر بگیرید. شرکت های نوپا و تازه تاسیس، به لحاظ مالی هم نوعاً توان محدودی دارند و یکی از مهم ترین هزینه های آنها، هزینه تأمین دفتر کار است. خصوصاً در شهرهای بزرگ، این شرکتها باید اجاره قابل توجهی بپردازند یا مبلغ قابل توجهی را از گردونه تولید خارج کنند و به عنوان ودیعه رهن در اختیار مالک قرار دهند.
صندوق با ساده ترین شکل تضمین یعنی چک و سفته، تا سقف ۶۵۰ میلیون تومان در شهر تهران (در کلان شهرها ۵۵۰ میلیون تومان و در سایر شهرها هم ۳۵۰ میلیون تومان) تسهیلات در اختیار شرکتها قرار می دهد. البته سقف این تسهیلات ۷۰ درصد ودیعه رهن است. یعنی فرضاً اگر شرکتی بخواهد یک میلیارد تومان فضایی را رهن کند، صندوق نوآوری تا ۶۵۰ میلیون تومان آنرا تا ۳ سال تأمین خواهدنمود
صندوق با ساده ترین شکل تضمین یعنی چک و سفته، تا سقف ۶۵۰ میلیون تومان در شهر تهران (در کلان شهرها ۵۵۰ میلیون تومان و در سایر شهرها هم ۳۵۰ میلیون تومان) تسهیلات در اختیار شرکتها قرار می دهد. البته سقف این تسهیلات ۷۰ درصد ودیعه رهن است. یعنی فرضاً اگر شرکتی بخواهد یک میلیارد تومان فضایی را رهن کند، صندوق نوآوری تا ۶۵۰ میلیون تومان آنرا تا ۳ سال تأمین خواهدنمود.
اتفاق دیگری که افتاد، بازمهندسی فرایندها بود. صندوق بطور جدی در فرایندهای ارزیابی، عقد قرارداد و نظارت تسهیلات بازبینی کرد و فرایندها را تا حد امکان الکترونیکی و ساده کرد. حتی در تلاش هستیم با سفته الکترونیک، کاری نماییم که حتی شرکتها برای انعقاد قرارداد هم به صندوق رجوع نکنند و صفر تا صد فرآیند دریافت تسهیلات الکترونیکی صورت گیرد.
* درمورد میزان عرضه ضمانت نامه، تسهیلات برای صادرات، تسهیلات برای انعقاد قرارداد با دستگاه های اجرایی توضیحاتی عرضه بفرمایید.
امسال تا پایان بهمن ماه ۳، ۴۲۲ میلیارد تومان ضمانت نامه در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار داده ایم که این به مفهوم پشتیبانی از انعقاد ۵۲ هزار و ۹۲۰ میلیارد تومان قرارداد درخلال این شرکتها و کارفرمایان آنها است. این رقم نسبت به سال پیش از آن افزایش خواهد داشت.
یکی دیگر از خدمات مهم صندوق برای مساعدت با فروش محصولات دانش بنیان، تسهیلات «لیزینگ» یا همان «فروش اقساطی» است. در این خدمت، خریدار یک محصول دانش بنیان می تواند تا ۷۰ و تحت شرایطی تا ۸۰ درصد مبلغ قرارداد خود با یک شرکت دانش بنیان از صندوق تسهیلات دریافت کند.
در واقع می شود این طور اظهار داشت که قرارداد ۳جانبه ای درخلال مشتری، فروشنده (شرکت دانش بنیان) و صندوق نوآوری منعقد می شود. مشتری ۲۰ تا ۳۰ درصد مبلغ قرارداد را به فروشنده می پردازد و الباقی آنرا صندوق به فروشنده پرداخت می کند.
بنابراین فروشنده محصول یا مبحث قرارداد را در اختیار مشتری قرار می دهد. حالا مشتری می ماند که باید ۷۰ تا ۸۰ درصدی را که صندوق پرداخت کرده بود، در قالب اقساط به صندوق بازگرداند. سال جاری تا پایان بهمن ماه، صندوق مجموعاً ۳۲۰ میلیارد تومان تسهیلات لیزینگ به شرکت های دانش بنیان (یا بهتر است بگوییم به خریداران محصولات دانش بنیان) پرداخت کرده است.
در حوزه صادرات، صندوق خدمات توانمندسازی گوناگونی ارائه می کند؛ از کمک هزینه حضور شرکت های دانش بنیان در نمایشگاه های خارجی معتبر (مستقل یا در قالب پاویون های صندوق) گرفته تا اعزام و پذیرش هیات های تجاری، و همینطور پشتیبانی از همکاری شرکتها با پایگاه های صادراتی و نمایشگاه های دائمی محصولات دانش بنیان در خارج کشور. سال جاری تا پایان بهمن ماه، مجموعاً ۲۶۴ شرکت دانش بنیان با حمایت صندوق در ۴۸ نمایشگاه خارجی شرکت کرده اند.
همچنین ۳۶۱ شرکت در برنامه های پذیرش هیئت های تجاری صندوق حضور داشته اند و ۸۳ شرکت هم با ۶ پایگاه تجاری در کشورهای مختلف از قبیل ترکیه، ارمنستان، کنیا و هند برای توسعه صادرات همکاری کرده اند.
*چند شرکت از این خدمات بهره مند شدند؟
در مجموع در سال ۱۴۰۱، ۶۰۵ شرکت از این خدمات بهره مند شده اند که نسبت به سال قبل ۱۰ درصد افزایش داشته است.
*پیش بینی می کنید در سال جدید چقدر تسهیلات به شرکتها اختصاص پیدا کند؟ آیا میزان تسهیلات افزایش می یابد؟ پیش بینی می کنید این تسهیلات چقدر افزایش یابد؟ همانطور که ملاحظه می کنید، در سالهای اخیر، با وجود آنکه هیچ منابع مالی جدیدی به صندوق نوآوری تزریق نشده است، روند اعطای تسهیلات از جانب صندوق به شرکت های دانش بنیان همواره افزایشی بوده است. بدین سبب حتی اگر به هر علت منابع صندوق نوآوری در سال جدید هیچ افزایشی نداشته باشد، صندوق به کمک تغییرات و نوآوری هایی که در مدلها و فرایندهای اعطای خدمات ایجاد خواهد کرد، میزان خدمات مالی خویش را دست کم معادل سال ۱۴۰۱ انجام خواهد داد. اما اگر منابع مالی جدیدی خصوصاً از منابع پیش بینی شده در قانون جهش تولید دانش بنیان به صندوق تزریق شود که احتمال آن زیاد است، طبیعتاً میزان تسهیلات صندوق متناسب با افزایش منابع صندوق، باز هم افزایش خواهد یافت.

منبع: newstel.ir