به گزارش نیوزتل، بررسی روند توسعه نوآوری در ایران در دهه اخیر نشان داده است برای بهتر شدن وضعیت ایران در شاخص جهانی نوآوری ضروری است ضمن افزایش کیفیت حکمرانی، قوانین و برنامه های توسعه فناوری و نوآوری وضع شود.
به گزارش نیوزتل به نقل از مهر، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، در سلسله گزارش های پویایی شناسی چالش های کشور در گزارشی به پویایی شناسی توسعه نوآوری در ایران پرداخته است. در این گزارش روند توسعه نوآوری در ایران در دهه اخیر بررسی شده است. افزایش کیفیت حکمرانی می تواند به شکل های مختلفی مانند افزایش پشتیبانی از حقوق مالکیت فکری (از طریق دینامیک قانونگذاری)، ارتقای همکاری و ارتباط صنعت و دانشگاه (از طریق دینامیک صنعت و آموزش عالی) و واقعی سازی قیمت انرژی در طول زنجیره تأمین (از طریق دینامیک شدت انرژی) فرصت بروز پیدا کند. افزایش کیفیت حکمرانی همینطور می تواند به اتخاذ یا تسریع در پیاده سازی و کیفیت سیاست ها منجر شود. وضع قوانین و تدوین برنامه های توسعه فناوری و نوآوری و اجرای کارآمد آنها برپایه شاخص جهانی نوآوری ۱۴۰۱، ایران با امتیاز ۳۲.۹ جایگاه پنجاه و سوم را در این شاخص دارد که از میانگین ساده زیرشاخص ورودی نوآوری و زیرشاخص خروجی نوآوری به دست
می آید:
نمودار: روند رتبه و امتیاز ایران در شاخص جهانی نوآوری طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱
رتبه ایران در شاخص جهانی نوآوری مناسب می باشد (رتبه ۵۳ در سال ۱۴۰۱). همینطور طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ رتبه ایران در این شاخص صعودی و درحال ارتقا بوده است، بطوریکه از رتبه ۱۲۰ در سال ۱۳۹۳ به رتبه ۵۳ در سال ۱۴۰۱ رسیده است. امتیاز ایران در شاخص جهانی نوآوری از امتیاز ۲۶.۱ در سال ۱۳۹۳ به امتیاز ۳۲.۹ در سال ۱۴۰۱رسیده است، البته در سال ۱۴۰۱ افت اندکی در امتیاز و رتبه ایران در این شاخص مشاهده می شود. جدول روند رتبه و امتیاز ایران در شاخص جهانی نوآوری طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ روند رتبه و امتیاز ایران در زیرشاخص های نوآوری عنوان وضعیت رتبه ایران تغییرات رتبه زیرشاخص ورودی نوآوری رتبه ایران به نسبت صعودی و درحال ارتقا از ۳۳.۲ در سال ۱۳۹۳ به امتیاز ۳۶.۵ در سال ۱۴۰۱ زیرشاخص خروجی نوآوری رتبه ایران تا سال۱۳۹۷ صعودی و درحال ارتقا اما در سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ وضعیت تقریبا ثابت از امتیاز ۱۹.۰ از ۱۰۰ و رتبه ۱۲۵ از ۱۳۲ در سال ۱۳۹۳ به امتیاز ۳۰.۲ و رتبه ۴۶ در سال ۱۳۹۷ رسید معیار نسبت بازده نوآوری امتیاز ایران در این نسبت در سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۷ صعودی و در سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ کاهش داشته است از امتیاز ۰.۵۷ در سال ۱۳۹۳ به امتیاز ۰.۸۲ در سال ۱۳۹۷ رسید جایگاه ایران در ارکان اصلی شاخص جهانی نوآوری عنوان وضعیت رتبه ایران تغییرات رتبه ۱) رکن نهادها رتبه ایران بسیار نامناسب است و در سال ۱۴۰۱ رتبه ایران ۱۳۱ از میان ۱۳۲ کشور (رتبه یمن ۱۳۲) است روند امتیاز ایران در رکن نهادها طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ افزایش ملایم داشته و از امتیاز ۴۳ در سال ۱۳۹۳ به امتیاز ۴۸.۸ در سال ۱۳۹۸ رسیده است. سپس امتیاز تا سال ۱۴۰۱ رو به کاهش بوده و سال ۱۴۰۰ به رقم ۳۱.۱ می رسد. ۲) رکن سرمایه انسانی و پژوهش رتبه ایران به نسبت مناسب می باشد در سال ۱۴۰۱ رتبه ایران ۵۴ از میان ۱۳۲ کشور بوده است، روند این متغیر نشان میدهد که تا سال ۱۳۹۹ رتبه ایران به نسبت ثابت بوده، اما از سال ۱۳۹۹ در حدود ۸ رتبه افت داشته است. ۳) رکن زیرساخت رتبه ایران مناسب نمی باشد در سال ۱۴۰۱ رتبه ایران ۷۵ از میان ۱۳۲ کشور بوده است. روند نشان میدهد طی سالهای ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ رتبه ایران افت قابل توجهی داشته و از رتبه ۶۸ در سال ۱۳۹۴ به رتبه ۹۹ در سال ۱۳۹۶ نزول داشته، سپس تا سال ۱۳۹۸ بهبود یافته است. ۴) رکن پیچیدگی بازار رتبه ایران در سال ۱۴۰۱ با جهشی بسیار بلند به رتبه ۱۱ رسید رتبه ایران تا سال ۱۳۹۹ بسیار نامناسب بود (رتبه ۱۰۸ در سال ۱۳۹۹) اما در سال ۱۴۰۰ با ارتقای قابل توجه به رتبه ۸۱ و در سال ۱۴۰۱ با جهشی بسیار بلند به رتبه ۱۱ رسید. دلیل آن امتیاز رکن فرعی سرمایه گذاری است که ایران به رتبه ۱ در جهان در سال ۱۴۰۱ رسید. ۵) رکن پیچیدگی کسب وکار رتبه ایران بسیار نامناسب است رتبه ۱۱۵ در سال ۱۴۰۱. روند رتبه ایران در این رکن در سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ نشان میدهد که رتبه ایران از ۱۳۶ در سال ۱۳۹۳ به رتبه ۱۱۱ در سال ۱۳۹۵ ارتقا داشته و سپس در همان سطح تقریبا ثابت باقی مانده است. ۶) رکن خروجی دانش و فناوری رتبه ایران نسبت به سایر ارکان تا حدودی مناسبتر است رتبه ایران ۵۰ در سال ۱۴۰۱ است. این رتبه از ۱۱۳ به ۴۱ ارتقا یافته، اما تا سال ۱۴۰۱ با مقداری افت و خیز در رده پنجاهم جهان قرار گرفته است. ۷) رکن خروجی های خلاقانه رتبه ایران نسبت به سایر ارکان تا حدودی مناسبتر است رتبه ایران ۳۳ در سال ۱۴۰۱ است. از رتبه ۱۲۸ سال ۱۳۹۳ به رتبه ۳۳ سال ۱۴۰۱ ارتقا یافته است و امتیاز ایران روند صعودی ملایمی داشته و از ۱۸.۱ سال ۱۳۹۳ به ۳۱.۸ سال ۱۴۰۱ بهبود یافته است.
جدول جایگاه ایران در بعضی از ارکان فرعی شاخص جهانی نوآوری طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱؛ جایگاه ایران در بعضی از ارکان فرعی شاخص جهانی نوآوری رکن فرعی تحقیق و توسعه شامل: نسبت تعداد محققان تمام وقت به جمعیت (به ازای میلیون نفر)، نسبت مخارج تحقیق و توسعه به تولید ناخالص داخلی، میانگین هزینه سه شرکت برتر جهانی در تحقیق و توسعه برحسب میلیون دلار آمریکا و میانگین امتیاز سه دانشگاه برتر برپایه رتبه بندی جهانی دانشگاه ها. رتبه ایران نسبت به سایر ارکان فرعی تا حدودی مناسبتر است رتبه ایران ۴۷ در سال ۱۴۰۱ است. رتبه ایران در این ۹ سال ۵ پله ارتقا یافته و از رتبه ۵۲ در سال ۱۳۹۳ به رتبه ۴۷ در سال ۱۴۰۱ رسیده است. سنجه نسبت محققان تمام وقت به جمعیت؛ در رکن فرعی تحقیق و توسعه مقدار این متغیر در فاصله سالهای ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ کم شده و از سال ۱۳۹۹ باردیگر افزایش پیدا کرد. برپایه داده های نرمال نشده، از حدود ۱۴۹۱ نفر (به ازای یک میلیون نفر جمعیت) در سال۱۳۹۳ یک دفعه به ۷۳۶ نفر در سال ۱۳۹۴ کم شده و تا سال ۱۳۹۸ ثابت مانده و از سال ۱۳۹۹ به حدود سال ۱۳۹۳ بازگشت. برپایه آخرین رقم (سال ۱۴۰۱) برای این سنجه در پایگاه داده یونسکو ۱۶۵۹.۵ نفر (به ازای یک میلیون نفر جمعیت) است. سنجه نسبت مخارج ناخالص تحقیق و توسعه؛ در رکن فرعی تحقیق و توسعه این متغیر در فاصله سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ کم شده و از سال ۱۳۹۹ با روند افزایشی همراه شد. برپایه داده های نرمال نشده، از حدود ۰.۷ درصد در سالهای ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ یک دفعه به ۰.۳ درصد در سال ۱۳۹۵ کم شد و تا سال ۱۳۹۸ در همین حد باقی ماند و از سال ۱۳۹۹ به حدود سالهای قبل بازگشت. برپایه آخرین رقم (سال ۱۴۰۱) برای این سنجه در پایگاه داده یونسکو ۰.۸۸ درصد از GDP است. رکن فرعی کارکنان دانشی شامل: نسبت اشتغال دانش بنیان، نسبت شرکت های عرضه دهنده آموزش رسمی، نسبت مخارج تحقیق و توسعه اجرا شده توسط کسب وکارها به تولید ناخالص داخلی، نسبت مخارج تحقیق و توسعه تأمین مالی شده توسط کسب وکارها به کل مخارج ناخالص تحقیق و توسعه، نسبت اشتغال زنان دارای تحصیلات عالی. رتبه ایران در رکن فرعی کارکنان دانشی نسبت به سایر ارکان فرعی
مناسب نمی باشد (رتبه ۹۷ در سال ۱۴۰۱) رتبه ایران در این رکن در سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ بدتر شده و از رتبه ۱۰۴ در سال ۱۳۹۳ به رتبه ۱۳۱ در سال۱۴۰۰ بدتر شده اما در سال ۱۴۰۱ به رتبه ۹۷ ارتقا یافت. روند امتیاز این رکن فرعی از ۱۶.۶ در سال ۱۳۹۳ به ۲۶.۳ در سال ۱۳۹۸ افزوده شد و سپس در سال ۱۳۹۹ به ۱۷.۵ افت کرد و در ادامه ثابت باقی ماند. سنجه نسبت اشتغال دانش بنیان در رکن فرعی کارکنان دانشی امتیاز نرمال شده اشتغال دانش بنیان طی سالهای بررسی شده روند متغیری داشته و از سال ۱۳۹۸ تابحال با افت روبه رو شده است. نسبت اشتغال دانش بنیان کشور به کل شاغلین، طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ رو به افزایش بوده و از ۱۵ درصد در سال ۱۳۹۳ به ۱۹.۷ درصد در سال ۱۴۰۱ رسیده است. سنجه نسبت شرکت های عرضه دهنده آموزش رسمی در رکن فرعی کارکنان دانشی منبع آمار، پایگاه داده آمار نظرسنجی از بنگاه ها در بانک جهانی است. این بانک این نوع نظرسنجی را تابحال برای ایران انجام نداده است و این سنجه برای کشور ما فاقد اطلاعات است. سنجه نسبت اشتغال زنان دارای تحصیلات عالی در رکن فرعی کارکنان دانشی بر مبنای پایگاه داده آمار کار در سازمان بین المللی کار (ILO) برای این سنجه تا سال ۱۳۹۹ برای ایران رقمی وجود ندارد و در سال ۱۴۰۰برای این سنجه رقم نرمال شده ۲۳.۸ و رقم واقعی ۷.۹ درصد و برای سال ۱۴۰۱ رقم نرمال شده ۲۴.۹ و رقم واقعی ۷.۶ درصد از کل شاغلان ذکر شده است. سنجه نسبت مخارج تحقیق و توسعه در رکن فرعی کارکنان دانشی نسبت واقعی و غیر نرمال مخارج تحقیق و توسعه کسب وکارها به تولید ناخالص داخلی طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸ در حدود ۰.۱ درصد ثابت باقی مانده و در سال ۱۳۹۹ به ۰.۲ درصد بالا رفته است. رقم نرمال شده آن در ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸ با افت تدریجی همراه بوده، اما یک دفعه از سال ۱۳۹۹ با جهش قابل توجهی به ۴.۸ بالا رفته که ناشی از تغییرات در مخارج تحقیق و توسعه در سایر کشورهاست. رکن فرعی پیوندهای نوآوری شامل: همکاری تحقیقاتی دانشگاه و صنعت، توسعه خوشه ها، مخارج تحقیق و توسعه تأمین مالی شده از خارج، قراردادهای سرمایه گذاری مشترک، نسبت پروانه های اختراع ثبت شده به GDP رتبه ایران در این رکن فرعی نسبت به سایر ارکان فرعی مناسب نمی باشد (رتبه ۱۰۷ در سال ۱۴۰۱) رتبه ایران در این رکن فرعی از ۱۰۷ سال ۱۳۹۴ به ۶۵ سال ۱۳۹۵ ارتقا یافته اما طی سالهای بعد تا سال ۱۴۰۱ بدتر شده و در سال ۱۴۰۱ به رتبه ۱۰۷ رسید. امتیاز ایران در این رکن فرعی از ۲۳.۵ در سال ۱۳۹۴ به ۳۰.۴ در سال ۱۳۹۵ بهبود یافته و سپس در سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱ نزولی بوده و به ۱۸.۱ رسیده است. سنجه همکاری تحقیقاتی دانشگاه و صنعت در رکن فرعی پیوندهای نوآوری روند نرمال شده این سنجه طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ نزولی بوده و از ۳۸.۷ در سال ۱۳۹۳ به ۲۷.۷ در سال ۱۴۰۱ کم شده است. روند تغییرات این سنجه نشان میدهد که کشور ما در تحقیق و توسعه مشترک صنعت با دانشگاه ها ضعیف عمل می کند و هرساله با افت مواجه می باشد. سنجه توسعه خوشه ها در رکن فرعی پیوندهای نوآوری روند نرمال شده این سنجه طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ صعودی ملایم بوده و از ۴۰.۷ در سال ۱۳۹۳ به ۴۴.۴ در سال ۱۴۰۱ بالا رفته که به معنای آن است که تغییرات مثبت اندکی در حوزه خوشه های صنعتی اتفاق افتاده است. سنجه نسبت مخارج ناخالص تحقیق و توسعه با تأمین مالی خارجی در رکن فرعی پیوندهای نوآوری برای این سنجه در پایگاه داده شاخص جهانی نوآوری رقمی ثبت نشده است. سنجه قراردادهای سرمایه گذاری مشترک در رکن فرعی پیوندهای نوآوری تعداد میانگین سه ساله قراردادهای سرمایه گذاری مشترک را به ازای هر میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی می سنجد. بالاترین رقم نرمال شده برای این سنجه ۲.۱ در سال ۱۳۹۶ است و روند آن نشان میدهد که در سرمایه گذاری مشترک نوآوری ضعف بسیار زیادی در کشور وجود دارد. سنجه نسبت پروانه های اختراع ثبت شده به GDP در رکن فرعی پیوندهای نوآوری ارقام نرمال شده این سنجه طی سالهای بررسی شده به طور عمده بین ۰.۱ تا ۰.۵ متغیر بوده و تنها در سال ۱۳۹۹ بالاترین رقم ۱.۱ برای آن گزارش شده که به این معناست که ضعف در ثبت اختراع بین المللی سبب کاهش پیوندهای نوآوری بین المللی شده و بر شاخص نوآوری اثر منفی دارد. رکن فرعی جذب دانش شامل: پرداخت حق مالکیت فکری (حق امتیاز)، واردات فناوری پیشرفته، واردات خدمات فاوا، سرمایه گذاری مستقیم خارجی (خالص ورودی)، استعدادهای پژوهشی در کسب وکارها رتبه ایران در سایر ارکان فرعی مناسب نمی باشد (رتبه ۱۱۹ در سال ۱۴۰۱) رتبه ایران در رکن فرعی جذب دانش تا سال ۱۳۹۹ درحال بهبود بود و از ۱۳۶ در سال ۱۳۹۳ به رتبه ۹۹ در سال ۱۳۹۹ ارتقا یافت، اما طی دو سال اخیر افت داشته و به رتبه ۱۱۹ در سال ۱۴۰۱ کاهش داشته و امتیاز ایران در این رکن فرعی از ۱۱.۲ سال ۱۳۹۳ به ۱۸.۷ سال ۱۴۰۱ بالا رفته است. ضمن این که سال ۱۴۰۱ با دو پله کاهش نسبت به سال ۱۴۰۰ روبرو بوده است. سنجه پرداخت حق مالکیت فکری (حق امتیاز) در رکن فرعی جذب دانش امتیاز وضعیت پرداخت حق مالکیت فکری در ایران در جهان طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ مقدار کمی کاهش داشته و از رقم ۵.۹ سال ۱۳۹۳ به ۳.۸ سال ۱۴۰۱ رسیده و وضعیت این سنجه در ایران نسبت به کشورهای رقیب مناسب نمی باشد و از رتبه ۸۲ در سال ۱۳۹۳ به رتبه ۹۵ در سال ۱۴۰۱ افت داشته است. سنجه واردات فناوری پیشرفته در رکن فرعی جذب دانش روند این سنجه نشان میدهد که واردات فناوری پیشرفته نسبت به بقیه کشورها طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ به صورت نوسانی درحال تغییر است که پایینترین رقم این سنجه در سال ۱۳۹۶ با رقم ۶.۸ و بالاترین رقم این سنجه در سال ۱۳۹۹ با رقم ۱۷.۹ است. این رقم برای سال ۱۴۰۱ برابر با ۱۱.۸ است. سنجه واردات خدمات فاوا در رکن فرعی جذب دانش واردات خدمات فاوا طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ نوسان محدودی داشته که پایین ترین رقم این سنجه در سال ۱۳۹۹ با رقم ۷.۹ و بالاترین رقم در سال ۱۳۹۴ با رقم ۱۶.۲ است. این رقم برای سال۱۴۰۱ برابر با ۸ است. سنجه سرمایه گذاری مستقیم خارجی در رکن فرعی جذب دانش امتیاز ایران در این سنجه نشان میدهد که جریان ورودی خالص سرمایه گذاری نسبت به بقیه کشورها طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ به صورت نوسانی درحال افزایش است که از ۱۵.۸ در سال ۱۳۹۳ به ۴۶.۵ در سال ۱۴۰۱ رسیده است. سنجه استعدادهای پژوهشی در کسب وکارها در رکن فرعی جذب دانش امتیاز ایران در این سنجه نشان میدهد که طی سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱ افزایش مختصری در این سنجه رخ داده که از ۱۷.۸ در سال ۱۳۹۵ به ۲۳.۲ در سال ۱۴۰۱ بالا رفته است. رکن فرعی خلق دانش شامل: اظهارنامه های ثبت اختراع مقیم، اظهارنامه های ثبت اختراع جهانی، اظهارنامه های مدل کاربردی، انتشار مقالات علمی و فنی، شاخص «اچ» انتشارات استناد پذیر رتبه ایران در این رکن فرعی نسبت به سایر ارکان فرعی مناسبتر است (رتبه ۲۰ در سال ۱۴۰۱) رتبه ایران در رکن فرعی خلق دانش از ۴۰ سال ۱۳۹۳ به رتبه ۱۴ سال ۱۴۰۰ ارتقا یافته، اما در سال ۱۴۰۱ با۶ پله افت به رتبه ۲۰ در جهان نائل شده است. امتیاز ایران در این رکن از ۲۵.۳ سال ۱۳۹۳ همراه با نوساناتی به ۵۰.۶ در سال ۱۴۰۰افزایش یافت، اما در سال ۱۴۰۱ با ۶.۱ امتیاز افت به ۴۲.۵ رسیده است. سنجه اظهارنامه های ثبت اختراع مقیم در رکن فرعی خلق دانش امتیاز ایران در سنجه نسبت به کشورهای رقیب مناسب می باشد (رتبه ۱۰ در سال۱۴۰۱ در جهان). این سنجه در ایران نسبت به بقیه کشورها در دو سال اخیر افزایش قابل توجهی داشته و از ۵۳.۸ در سال ۱۳۹۹ به ۸۳.۲ در سال ۱۴۰۰ و به ۷۸.۸ در سال ۱۴۰۱ بالا رفته است. سنجه اظهارنامه های ثبت اختراع جهانی در رکن فرعی خلق دانش امتیاز ایران در این سنجه نسبت به بقیه کشورها طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ افزایش داشته و از ۰.۱ سال ۱۳۹۳ به ۶.۱ سال ۱۴۰۱ بالا رفته است. ایران در این سنجه از رتبه ۱۱۳ سال۱۳۹۳ به رتبه ۴۰ سال۱۴۰۱ در دنیا رسید. سنجه اظهارنامه های مدل کاربردی در رکن فرعی خلق دانش داده هایی برای این سنجه برای ایران وجود ندارد. سنجه انتشار مقالات علمی و فنی در رکن فرعی خلق دانش امتیاز ایران در این سنجه نسبت به بقیه کشورها طی سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ افزایش فوق العاده ای داشته و از ۲۹.۸ در سال ۱۳۹۶ به ۷۰.۸ در سال ۱۴۰۰ رسیده اما در سال ۱۴۰۱ با کمی افت به رقم ۶۲.۹ رسید. ایران در این سنجه از رتبه ۳۹ در سال ۱۳۹۳ به رتبه ۱۵ در سال ۱۴۰۱ در میان کشورهای جهان رسید. سنجه شاخص «اچ» انتشارات استناد پذیر در رکن فرعی خلق دانش امتیاز ایران در این سنجه نسبت به بقیه کشورها طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ افزایش کمی داشته و از ۱۶.۹ در سال ۱۳۹۳ به ۲۲.۱ در سال ۱۴۰۱ رسیده است. ایران در این سنجه از رتبه ۵۰ سال ۱۳۹۳ به رتبه ۳۹ سال ۱۴۰۱ در میان کشورهای جهان رسیده است. رکن فرعی تاثیر دانش شامل: نرخ رشد بهره وری نیروی کار، نرخ تراکم کسب وکارهای جدید، کل هزینه کرد بر نرم افزارهای کامپیوتری، گواهینامه های کیفیت ایزو، محصولات با فناوری پیشرفته روند رتبه و امتیاز ایران در این رکن فرعی طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ نشان میدهد رتبه ایران ارتقا یافته اما بعد از مدتی افت باردیگر بالا رفته است. رتبه ایران در رکن فرعی تاثیر دانش ابتدا از ۱۱۴ سال ۱۳۹۴ به رتبه ۱۲ سال ۱۳۹۷ ارتقا یافته و سپس به رتبه ۸۵ سال ۱۴۰۰ افت کرده، اما در سال ۱۴۰۱ با ۲۰ پله افزایش به رتبه ۶۵ بالا رفته است. هماهنگ با رتبه، امتیاز ایران هم در این رکن فرعی از ۳۲.۸ سال ۱۳۹۳ به ۵۳.۶ سال ۱۳۹۷ بالا رفته و سپس به ۱۸.۳ در سال ۱۳۹۹ کاهش و در سال ۱۴۰۱ به رقم ۲۷.۸ رسیده است. سنجه نرخ رشد بهره وری نیروی کار در رکن فرعی تاثیر دانش امتیازسنجه رشد بهره وری نیروی کار ایران از ۳۲.۱ در سال ۱۳۹۴ به رقم (۱۰۰حداکثر) در سال ۱۳۹۷ بالا رفته و سپس به رقم ۸.۷ در سال ۱۳۹۹ کم شده و باردیگر روند امتیاز این سنجه صعودی شده و به حدود ۵۲.۷ در سال ۱۴۰۱ رسیده است. عواملی مانند تحریم های بین المللی و ارزش افزوده بخش نفت بر این متغیر مؤثر هستند. سنجه نرخ تراکم کسب وکار جدید در رکن فرعی تاثیر دانش داده های سنجه نرمال شده نرخ تراکم کسب وکار جدید برای ایران تا سال ۱۳۹۹ وجود ندارد و برای سال ۱۴۰۱ امتیاز این سنجه برای ایران رقم ۲.۴ در گزارش شاخص جهانی نوآوری سال ۱۴۰۱ ثبت شده که رتبه ۹۰ در بین ۱۳۲ کشور جهان است. سنجه هزینه کرد بر نرم افزارهای کامپیوتری در رکن فرعی تاثیر دانش این سنجه مجموع هزینه های نرم افزار کامپیوتری برحسب درصد از تولید ناخالص داخلی است که امتیاز ایران در این سنجه از ۱۱.۴ در سال ۱۳۹۳ به رقم ۳۰.۲ در سال ۱۴۰۱ بالا رفته است. رتبه ایران در این سنجه از رتبه ۶۶ در سال ۱۳۹۳ به رتبه ۳۰ در سال ۱۴۰۱در بین کشورهای جهان رسید. سنجه گواهینامه های کیفیت ایزو در رکن فرعی تاثیر دانش امتیاز ایران در این سنجه طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ پایین و در حدودی بین ۳.۱ و ۶.۳ قرار دارد. رتبه ایران در این سنجه از رتبه ۸۹ سال ۱۳۹۳ به رتبه ۹۴ سال۱۴۰۱ در میان کشورهای جهان رسید. سنجه محصولات با فناوری پیشرفته در رکن فرعی تاثیر دانش امتیاز ایران در این سنجه به نسبت با ثبات است، از ۵۱.۱ سال ۱۳۹۳ به رقم ۵۰.۶ سال ۱۴۰۱ رسیده است، با این وجود، رتبه ایران در این سنجه از ۲۵ سال ۱۳۹۳ به رتبه ۲۹ سال۱۴۰۱ افت داشته است. رکن فرعی انتشار دانش شامل: دریافت های ناشی از مالکیت فکری، صادرات فناوری های پیشرفته، صادرات خدمات فاوا، پیچیدگی تولید و صادرات رتبه ایران در رکن فرعی انتشار
دانش مناسب نمی باشد (رتبه ۱۰۳ در سال ۱۴۰۱) رتبه ایران در رکن فرعی انتشار دانش از ۱۳۹ سال ۱۳۹۳ به رتبه ۱۰۳ سال ۱۴۰۱ ارتقا یافت. امتیاز ایران در این رکن فرعی همراه با نوساناتی از ۱.۹ سال ۱۳۹۳ به ۹.۸ سال ۱۴۰۱ رسید. بیشترین رقم این متغیر ۱۲.۷ سال ۱۳۹۶ بود. سنجه دریافت های ناشی از مالکیت فکری در رکن فرعی انتشار دانش امتیاز ایران در این سنجه به نسبت پایین بوده و مناسب نمی باشد. رقم نرمال نشده این سنجه در گزارش شاخص جهانی نوآوری ۱۴۰۱ برابر صفر ذکر شده و امتیاز ایران هم در این سنجه در حدود صفر (رقم ۰.۶) است. اما رتبه ایران در سال ۱۴۰۱ در این سنجه ۹۰ است که این امر نشان میدهد کشورهای زیادی هستند که در این سنجه وضعیت مناسبی ندارند. سنجه صادرات فناوری پیشرفته در رکن فرعی انتشار دانش امتیاز ایران در این سنجه طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ در حد پایینی قرار دارد، بطوریکه پایین ترین رقم این سنجه ۰.۵ در سال ۱۴۰۰ و بالاترین رقم این سنجه ۶.۸ در سال ۱۳۹۹ است. ایران در این متغیر از میان ۱۳۲ کشور جهان، رتبه ۱۱۱ را در سال ۱۴۰۱ دارد، درحالی که در سال ۱۳۹۳ رتبه ایران در این متغیر ۸۱ بود. سنجه صادرات خدمات فاوا در رکن فرعی انتشار دانش امتیاز ایران در این سنجه طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ در حد پایینی قرار دارد، بطوریکه پایین ترین رقم این سنجه ۱.۱ در سال ۱۴۰۰ و بالاترین رقم این سنجه ۶.۳ در سال ۱۳۹۹ است. ایران در این متغیر از میان ۱۳۲ کشور جهان، رتبه ۱۲۷ را در سال ۱۴۰۱ دارد، درحالی که در سال ۱۳۹۹ رتبه ایران در این متغیر ۹۲ بود. سنجه پیچیدگی تولید و صادرات در رکن فرعی انتشار دانش در سال ۱۴۰۰ سنجه پیچیدگی تولید و صادرات جایگزین سنجه خالص خروجی سرمایه گذاری مستقیم خارجی شد. ایران در این سنجه از میان ۱۳۲ کشور جهان رتبه ۷۸ را در سال ۱۴۰۱ دارد. این درحالی است که رتبه ایران در سنجه سابق از ۱۰۱ در سال ۱۳۹۶ به رتبه ۶۰ در سال ۱۳۹۹ رسیده بود. رکن فرعی دارایی های نامشهود شامل: اظهارنامه های ثبت علایم تجاری، ارزش برند جهانی، طرح های صنعتی، پدیدآوری مدلهای سازمانی و فاوا رتبه ایران در رکن فرعی
دارایی های نامشهود بسیار مناسب می باشد (رتبه ۱۰ در سال ۱۴۰۱) رتبه ایران در این رکن فرعی در سال ۱۳۹۳ به رتبه (۱۰ از ۱۳۲ کشور) در سال۱۴۰۱ ارتقا یافته است. در سال ۱۳۹۸ رتبه ایران در این رکن فرعی رکورد زد و به رتبه ۶ در جهان رسید. هماهنگ با رتبه، امتیاز ایران در این رکن فرعی از ۲۶.۳ در سال ۱۳۹۳ به ۶۰.۲ در سال ۱۴۰۱ رسیده است. بیشترین رقم این متغیر ۶۲.۶ در سال ۱۳۹۸ بوده است. سنجه اظهارنامه های ثبت علایم تجاری در رکن فرعی دارایی های نامشهود امتیاز ایران در این سنجه از ۵۵ در سال ۱۳۹۷ به ۱۰۰ (بالاترین سطح) در سال ۱۳۹۹ رسیده و تا سال ۱۴۰۱ در همان سطح باقیمانده است. سنجه ارزش برند جهانی در رکن فرعی دارایی های نامشهود رتبه ایران در سنجه ارزش برند جهانی مناسب نمی باشد (رتبه ۷۶ در سال ۱۴۰۱) روند امتیاز نرمال شده ایران در این سنجه طی سالهای ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ در حدود صفر (۰.۲) در سال ۱۴۰۱ است. سنجه طرح های صنعتی در رکن فرعی دارایی های نامشهود رتبه ایران در سنجه طرح های صنعتی بسیار مناسب می باشد (رتبه ۶ در سال ۱۴۰۱). روند امتیاز نرمال شده این سنجه نشان میدهد که امتیاز ایران در این سنجه از ۳۴.۸ در سال ۱۳۹۵ به ۸۰.۵ در سال۱۴۰۱رسیده است. سنجه شدت دارایی نامشهود در رکن فرعی دارایی های نامشهود داده ای برای ایران در سنجه شدت دارایی نامشهود در گزارش شاخص جهانی نوآوری ۱۴۰۱ ذکر نشده است. سنجه پدیدآوری مدلهای سازمانی و فاوا در رکن فرعی دارایی های نامشهود رتبه ایران در این سنجه مناسب نبود (رتبه ۹۲ در سال ۱۴۰۱). روند امتیاز نرمال شده این سنجه نشان میدهد که امتیاز ایران در این سنجه از ۴۳.۷ در سال ۱۳۹۳ به ۴۷.۴ در سال ۱۴۰۰ رسیده بود که البته در سال ۱۴۰۱ سنجه شدت دارایی نامشهود جایگزین آن شد. مدل پویایی شناسی نوآوری در بخشی از این گزارش به معرفی پویایی های ایجادکننده و اثرگذار بر نوآوری پرداخته شده است. ۱- متغیرهای تأثیرگذار بر نوآوری و حلقه های رشد دانش ۲- حلقه های رشد سرمایه گذاری در فناوری ۳- حلقه مخارج بخش خصوصی در تحقیق و توسعه ۴- حلقه های رشد دانش از تحقیق توسعه داخلی و جذب دانش ۵- سایر متغیرهای مؤثر بر جذب دانش ۶- تاثیر پشتیبانی از حقوق مالکیت فکری ۷- تاثیر پیوندهای نوآوری ۸- تولید و صادرات محصولات با فناوری های پیشرفته ۹- تاثیر قیمت انرژی ۱۰- تاثیر کیفیت حکمرانی ۱۱- تاثیر بلوغ زیست بوم نوآوری ۱۲- تاثیر تقاضای نوآوری ۱۳- تاثیر فشار کسب وکارهای سنتی ۱۴- تاثیر کیفیت نیروی انسانی ۱۵- تأثیر محیط کسب وکار اهم یافته های این گزارش عبارتند از: از آنجائیکه اغلب تکنولوژیهای جدید در مصرف انرژی صرفه جویی می کنند، یکی از مهم ترین انگیزه های ارتقای فناوری در تولید، کاهش هزینه انرژی است، اما واقعی نبودن قیمت انرژی (حداقل
در طول زنجیره تأمین انرژی) در کشور سبب می شود که ارتقای فناوری در تولید به صرفه نباشد. افزایش کیفیت حکمرانی ازجمله راهکارهای اثربخشی در مسئله توسعه نوآوری برشمرده می شود. افزایش کیفیت حکمرانی می تواند به شکل های مختلفی مانند افزایش پشتیبانی از حقوق مالکیت فکری (از طریق دینامیک قانونگذاری)، ارتقای همکاری و ارتباط صنعت و دانشگاه (از طریق دینامیک صنعت و آموزش عالی) و واقعی سازی قیمت انرژی در طول زنجیره تأمین (از طریق دینامیک شدت انرژی) فرصت بروز پیدا کند. افزایش کیفیت حکمرانی همینطور می تواند به اتخاذ یا تسریع در پیاده سازی و کیفیت سیاست ها منجر شود. وضع قوانین و تدوین برنامه های توسعه فناوری و نوآوری و اجرای کارآمد آنها و همینطور اتخاذ سیاست های تشویقی افزایش هزینه کرد بخش خصوصی در تحقیق و توسعه، سیاست های حمایتی برای آموزش های در حین کار و آموزش های رسمی کارکنان در قسمت خصوصی و دولتی، افزایش همکاریهای بین المللی در تحقیق و توسعه در دانشگاه و صنعت سبب بهبود و ارتقای بهره وری و توسعه نوآوری می شود.

منبع: newstel.ir